Πάνω στους κόκκινους και απότομους βράχους του Πάρνωνα είναι χτισμένο το μοναστήρι της Παναγίας της Ελώνης ή Ελώνας. Η Μονή είναι ένα από τα πιο γνωστά μοναστήρια της Αρκαδίας και συγκεκριμένα βρίσκεται στην περιοχή της Κυνουρίας, 17 χιλιόμετρα από το Λεωνίδιο. Μια ερμηνεία για την ονομασία της Μονής αναφέρει ότι προέρχεται από τα έλη της περιοχής, από την τσακώνικη λέξη «έουνη» η οποία σημαίνει «Ελεούσα». Επίσης, θεωρείται ότι η ονομασία μπορεί να προέκυψε από την λέξη «ελών» της αρχαίας αττικής διαλέκτου.
Οι βοσκοί της Βασκίνας οι οποίοι έβοσκαν τα κοπάδια τους στις πλαγιές της περιοχής και κάθε βράδυ τα μάζευαν για να τα προστατέψουν, έβλεπαν κάθε νύχτα ένα φως στο βράχο της απέναντι πλευράς. Στην αρχή δεν έδιναν σημασία σε αυτό το φως, έπειτα όμως τους προξένησε περιέργεια καθώς ήξεραν ότι σε εκείνο το σημείο δεν μπορούσε να πάει άνθρωπος. Αμέσως ενημέρωσαν τον Επίσκοπο και τους κατοίκους του Πραστού, οι οποίοι πήγαν στην περιοχή για να δουν κι αυτοί το φως και να διαπιστώσουν τι συνέβαινε.
Στην συνέχεια, ο Επίσκοπος του Πραστού συγκέντρωσε τον Κλήρο του τόπου, τους άρχοντες της περιοχής και τους κατοίκους της Κυνουρίας για να πάνε στον βράχο απόόπου φαινόταν κάθε βράδυ το φως. Όταν έφτασαν είδαν στο μέσο του βράχου την Αγία Εικόνα και μπροστά από αυτήν υπήρχε ένα καντήλι. Δεν μπορούσαν, ωστόσο, να φτάσουν ακριβώς στο σημείο που ήταν η εικόνα και να την πάρουν κι έτσι έμειναν σε εκείνο το σημείο όλη μέρα και όλη νύχτα και προσεύχονταν στην Παναγία Παρθένο να τους βοηθήσει να πάρουν την εικόνα. Όταν την επόμενη μέρα εμφανίστηκε ο ήλιος, είχε γίνει το θαύμα, καθώς η εικόνα βρέθηκε χαμηλότερα από το σημείο που την είχαν εντοπίσει.
Έτσι κατάφεραν οι άνθρωποι να φτάσουν την εικόνα, την ασπάστηκαν κι έπειτα στην θέση αυτή έφτιαξαν ένα πρόχειρο εκκλησάκι από σανίδια και μέσα έβαλαν την εικόνα της Παναγίας. Για να μπορούν να ανεβαίνουν στο εκκλησάκι αυτό έφτιαξαν και τοποθέτησαν μια σκάλα από χοντρά σχοινιά.
Η Μονή ιδρύθηκε κατά τις αρχές του 16ου αιώνα. Οι κτήτορες και πρώτοι μοναχοί της Ιεράς Μονής ήταν οι μοναχοί Καλλίνικος και Δοσίθεος οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στο σημείο που ήταν η εικόνα της Παναγίας και με την βοήθεια των Χριστιανών κατοίκων της περιοχής έχτισαν ένα εκκλησάκι και δύο ασκητικά κελιά. Οι δύο αυτοί μοναχοί δολοφονήθηκαν από τους Τούρκους.
Το 1770 οι Τούρκοι έσφαξαν τους Έλληνες και κατέστρεψαν την Πελοπόννησο, έσφαξαν και τους Μοναχούς της Ιεράς Μονής της Έλωνας και την πυρπόλησαν. Όμως, οι άνθρωποι δεν άφησαν το μοναστήρι κατεστραμμένο αλλά ξαναέχτισαν στους βράχους αυτούς την Μονή ακόμα πιο επιβλητική από όσο ήταν.
Το χρονικό διάστημα 1798 με 1811 θεωρείται η μεγαλύτερη ακμή του μοναστηριού. Έφτιαξαν, την περίοδο αυτή, δρόμο στον βράχο, έκτισαν τον Ναό, κατασκεύασαν κτίρια για να καλύπτονται οι ανάγκες των Μοναχών και να φιλοξενούνται οι προσκυνητές.
Το Καθολικό χτίστηκε το έτος 1809 με προέκταση προς την ανατολική πλευρά όπου και προεξέχει και το πέτρινο καμπαναριό το έτος 1831, το οποίο βρίσκεται αριστερά από την είσοδο στο Ναό και σύμφωνα με την επιγραφή στα αριστερά της βάσης του, χτίστηκε με χρήματα των Χριστιανών και των Πατέρων της Μονής. Είναι ένας απλός ορθογώνιος Ναός χωρίς τρούλο.
Στους τοίχους δεν υπάρχουν αγιογραφίες. Μέσα στο Καθολικό βρίσκονται ένα ξύλινο τέμπλο που είναι από ξύλο καρυδιάς και έχουν σκαλιστεί σε αυτό σκηνές από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη από γνωστούς αγιογράφους, Άγια λείψανα, Ευαγγέλια, ιερά κειμήλια και αφιερώματα.
Υπάρχει επιγραφή πάνω από την είσοδο του Ναού χαραγμένη σε πέτρα που αναφέρει ότι ο Ναός χτίστηκε με χρήματα του Μοναστηριού, έπειτα από άδεια του Τούρκου διοικητού του ΜωριάΒελή Πασά, γιου του Αλή Πασά.
Για να κατασκευαστούν όλα αυτά προσέφεραν χρήματα οι κάτοικοι του Λεωνιδίου, οι Σπετσιώτες και οι Υδραίοι.
Η ακμή που είχε η Ιερά Μονή οδήγησε το Πατριαρχείο να ανακηρύξει το μοναστήρι Πατριαρχικό και Σταυροπηγικό. Αμέσως, απέκτησε, με αυτό τον τρόπο, η Μονή προνόμια από το Πατριαρχείο και από τον Σουλτάνο.
Ως υποχρέωση προς το Πατριαρχείο είχε να καταβάλλει τριάντα τρία γρόσια κάθε έτος.
Το μοναστήρι βοήθησε σημαντικά στον Αγώνα του 1821 και ειδικότερα το 1822 προσέφερε στην Πελοποννησιακή Γερουσία δεκαπέντε χιλιάδες γρόσια για να βοηθήσει το έθνος. Επιπλέον, οι μοναχοί αγωνίστηκαν σε αρκετές μάχες.
Ωστόσο, το έτος 1833 το Ελληνικό κράτος με διάταγμα έδιωξε τους μοναχούς από την Μονή και πήρε την περιουσία της. Από το 1972, όμως, άρχισε και πάλι να ακμάζει, λειτούργησε ξανά ως γυναικεία Μονή.
Την εικόνα της Παναγίας της Έλωνας την έχει δημιουργήσει ο Απόστολος Λουκάς και είναι μία από τις εβδομήντα εικόνες που αγιογράφησε.
Η Ιερά Μονή Παναγίας Ελώνης γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, Κοίμηση της Θεοτόκου, και στις 23 Αυγούστου, Εννιάμερα της Θεοτόκου. Επίσης, γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου, στα Εισόδια της Παναγίας.
Βιβλιογραφία:
•Αρχιμανδρίτης Παπαδόπουλος Αλέξανδρος (1975), Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΕΛΩΝΗΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ
Ηλεκτρονικές πηγές:
•Peloponnisos Search DESTINATIONS FOR EVERY TRAVELER
Ιερά Μονή Παναγίας Ελώνης ΝΟΜΟΣ: Αρκαδίας ΔΗΜΟΣ: Νότιας Κυνουρίας
Επιμέλεια: Νικολέτα Φασιλή για το Hondos News
