Πάνω από την σημερινή παραλία του Τυρού και προς τα νότια, βρίσκεται ένας λόφος με την ονομασία Κάστρο και με αρχαίο οχυρωμένο οικισμό στην κορυφή του. Ο Leake, ήταν ο πρώτος που ανέφερε ότι το αρχαίο όνομα του οικισμού διατηρήθηκε και στο σημερινό χωριό Τυρός. Ο Boblaye, αντλώντας στοιχεία από τον Lagarde, τοποθετεί στο συγκεκριμένο σημείο τις Πρασιές. Επίσης, αναφέρει ότι ο Lagarde είχε εντοπίσει επιγραφές και νομίσματα των αυτοκρατορικών χρόνων.
Οι Ross και Curtius κάνουν λόγο για τα ερείπια, υποστηρίζοντας και αυτοί ότι σε αυτή την θέση τοποθετούνται οι Πρασιές. Ο Bursian ταυτίζει τα ερείπια με τον αρχαίο οικισμό Τύρο. Μεγαλύτερο ποσοστό πληροφοριών μάς δίνει ο Ρωμαίος για τον οικισμό.
Επιπλέον, η ανασκαφή που έχει πραγματοποιηθεί στον Προφήτη Ηλία Μελάνων, που βρίσκεται και το ιερό του Απόλλωνα Τυρίτα, επιβεβαιώνει την εικασία ότι το όνομα του αρχαίου οικισμού συνέχισε να υπάρχει στο σημερινό χωριό. Οι Waterhouse και Simpson, εντόπισαν στο Κάστρο ΠΕ κεραμική και έναν πυριτόλιθο, που πιθανόν ήταν από αιχμή βέλους, ενώ η υπόλοιπη κεραμική ήταν μελαμβαφή όστρακα.
Πηγή: ΑΡΧΑΙΑ ΚΥΝΟΥΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Β. ΦΑΚΛΑΡΗΣ, Μυροδοχεία και πρόχους, σ. 143Έχει εντοπιστεί τείχος στον λόφο, το οποίο περιτρέχει την κορυφή και στο ψηλότερο τμήμα της είναι βραχώδης και ανώμαλη. Το τείχος σώζεται στην βόρεια πλευρά του λόφου, έχει μήκος 300 μέτρα σχεδόν και είχε σε αυτή την πλευρά τέσσερις τετράγωνους πύργους και έναν ημικυκλικό. Η τοιχοδομία ήταν πολυγωνική και η εξωτερική μεριά των λίθων, ήταν αδρά δουλεμένη. Το πάχος που είχε το τείχος ήταν 2,30 μέτρα και με βάση την τοιχοδομία του, χρονολογείται στις αρχές του 3ου αιώνα π.Χ..
Επίσης, και στην νότια πλευρά υπάρχουν κάποια τμήματα του τείχους και αναλημματικοί τοίχοι με τοιχοδομία παρόμοια με του τείχους της βόρειας πλευράς.
Εντός του οχυρωματικού περιβόλου, εντοπίστηκαν λίθινοι τριπτήρες και όστρακα που ανήκουν στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια. Έχουν βρεθεί τμήμα από βάση άβαφου σκύφου τεφρού πηλού, τμήμα από βάση μικρού σκύφου με μαύρο χρώμα εξωτερικά και κόκκινο εσωτερικά και λαιμός άβαφου αμφορέα.
Πηγή: ΑΡΧΑΙΑ ΚΥΝΟΥΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Β. ΦΑΚΛΑΡΗΣ,Θραύσματα αγγείων, σ. 144
Πηγή: ΑΡΧΑΙΑ ΚΥΝΟΥΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Β. ΦΑΚΛΑΡΗΣ, Λαιμός από αμφορέα, σ. 145
Το έτος 1969 κάτω από τον λόφο και συγκεκριμένα στην αυλή της εκκλησίας της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, εντοπίστηκαν υπολείμματα ενός κτιρίου και ίσως χρονολογείται το κτίριο αυτό στα ρωμαϊκά χρόνια.
Τα ερείπια από τον αρχαίο οικισμό στο Κάστρο, πρέπει να συσχετιστούν με τον οικισμό Τύρο για τον οποίο κάνει λόγο ο Στέφανος Βυζάντιος. Στην ταύτιση αυτή, συμβάλει και το γεγονός ότι το σημερινό χωριό έχει διατηρήσει το όνομα και λέγεται Τυρός, όπως, επίσης, και το επίθετο Τυρίτας που αποδίδεται στον θεό Απόλλωνα, που λατρευόταν σε γειτονική κορυφή.
Η ακμή του οικισμού αυτού, τοποθετείται στα ελληνιστικά χρόνια και συνέχισε να υπάρχει και κατά την ρωμαϊκή εποχή.
Βιβλιογραφία:
- ΦΑΚΛΑΡΗΣ Β. Π. (1990), ΑΡΧΑΙΑ ΚΥΝΟΥΡΙΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΔΕΛΤΙΟΥ ΑΡ.43, Εκδόσεις: ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΠΑΛΛΟΤΡΙΩΣΕΩΝ
Επιμέλεια: Νικολέτα Φασιλή για το Hondos News.
