Αφιέρωμα στον Ιωάννη Καποδίστρια τον πρώτο κυβερνήτη της Ελλάδας που σαν σήμερα δολοφονήθηκε

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

   Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν ο πρώτος κυβερνήτης του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους. Προσπάθησε να δημιουργήσει ένα κράτος, το οποίο θα ήτο πολύ καλά οργανωμένο και το οποίο, θα είχε ως πρότυπο τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη. Εισήγαγε πολλές μεταρρυθμίσεις σ’ όλους τους τομείς και οι μεταρρυθμίσεις, που εισήγαγε ήταν καινοτόμες για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. 

ΤΑ ΠΡΩΙΜΑ ΧΡΟΝΙΑ:

Εικόνα 1: Ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας.

 

 Ο Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου του 1776 στη Κέρκυρα. Πατέρας του, ήταν ο κόμης Αντώνιο Μαρία Καποδίστρια και η μητέρα του, ήταν η Αδαμαντία Γονέμη. Ο πατέρας του, καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια, όπως και η μητέρα του. Ο Καποδίστριας, σπούδασε ιατρική, φιλοσοφία και νομικά στο Πανεπιστήμιο της Παταβίας (Πάντοβα) της Ιταλίας. Το 1797 εγκαταστάθηκε στη γενέτειρά του Κέρκυρα και άσκησε το επάγγελμα του ιατρού - χειρούργου. Δύο χρόνια αργότερα, όταν η Ρωσία και η Τουρκία κατέλαβαν για λίγο τα Επτάνησα, του ανατέθηκε η διοίκηση του στρατιωτικού νοσοκομείου.

Η ΑΝΑΜΕΙΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ:

    Ο Καποδίστριας στα επόμενα έτη, αναμείχθηκε με τη διπλωματία και την πολιτική. Πιο συγκεκριμένα: το 1801 τα Επτάνησα, απέκτησαν την αυτονομία τους (μετά τη κατάληψη της Βενετίας, η οποία τα κατείχε, από το Ναπολέοντα Βοναπάρτη) και ο Καποδίστριας, ανέλαβε τη θέση του ενός διοικητή των Επτανήσων. Όσο ήτο διοικητής, πέτυχε, μέσω της πειθώς του και των επιχειρημάτων του, τη μη εξέγερση των κατοίκων της Κεφαλλονιάς, η οποία εάν πραγματοποιούταν, θα διατάρασσε τη κοινωνική ενότητα και συνοχή της Επτανήσου Πολιτείας.

  Επιπλέον, πήρε πρωτοβουλίες για τη αναθεώρηση επί το δημοκρατικότερο του επτανησιακού συντάγματος, που είχαν επιβάλει Ρώσοι και Τούρκοι υπό τον τίτλο «Βυζαντινό Σύνταγμα». Αυτή η πρωτοβουλία, είχε ως αποτέλεσμα, την ψήφιση ενός συντάγματος το 1803, το οποίο εμπεριείχε πολλές φιλελεύθερες διατάξεις για εκείνη την εποχή. Τότε, ο Καποδίστριας διορίστηκε ομόφωνα από τη Γερουσία της Ιονίου Πολιτείας, Γραμματέας της Επικρατείας. Κατά τη διάρκεια της θητείας του αναδιοργάνωσε τη δημόσια διοίκηση, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση.

ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ:

Εικόνα 2: Ο τσάρος της Ρωσίας, Αλέξανδρος ο Α΄.

  Η φήμη του εξαπλώθηκε σ’ όλη την Ευρώπη. Τον Ιανουάριο του 1809, ο τσάρος της Ρωσίας, Αλέξανδρος ο Α΄, τον προσκάλεσε να έρθει στη Μόσχα και ο Καποδίστριας δέχτηκε. Κατά τη παραμονή του στη Ρωσία, τα πρώτα χρόνια, ήτο σύμβουλος του τσάρου, ενώ το 1813, διορίστηκε εκπρόσωπος της Ρωσίας στην Ελβετία, όπου υπήρξε η πρώτη του μεγάλη αποστολή, με σκοπό να συνεισφέρει στην απαλλαγή της από την επιρροή του Ναπολέοντα. 

Πράγματι, το κατάφερε και συν τοις άλλοις, διασφάλισε την ενότητα, την ανεξαρτησία και την ουδετερότητα της Ελβετίας. Παράλληλα, εισήγαγε καινοτόμες μεταρρυθμίσεις και κατάφερε να δημιουργήσει ένα καλά οργανωμένο ελβετικό κράτος, το οποίο οφείλει, κατά πολύ, τη σημερινή του ύπαρξη και οργάνωση, στον Ιωάννη Καποδίστρια. Έπειτα, από αυτή τη διπλωματική επιτυχία, ο τσάρος διόρισε τον Καποδίστρια, υπουργό εξωτερικών της Ρωσίας, επειδή διέκρινε σ’ αυτόν την οξυδέρκεια, που είχε και την διπλωματική του ευφυία.

  Το 1815, συγκροτήθηκε η «Ιερά Συμμαχία», από τις Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής, μετά την ήττα του Ναπολέοντα. Στόχος ήταν, να συγκροτηθεί μια ισχυρή συμμαχία, ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις, με σκοπό να καταδικάζουν από κοινού και ομόφωνα τις εκάστοτε επαναστάσεις, οι οποίες εγένοντο στην Ευρώπη και οι οποίες, εμπεριείχαν φιλελεύθερες ιδέες. Μέλη της συμμαχία, ήσαν η Αγγλία, η Γαλλία, η Ρωσία, η Αυστρία και η Πρωσία. Ο Καποδίστριας συμμετείχε στο συνέδριο για τη συγκρότηση της «Ιερής Συμμαχίας» το οποίο έλαβε χώρα στη Βιέννη, ως μέλος της ρωσικής αντιπροσωπείας και αποτέλεσε το άτομο, το οποίο είχε υιοθετήσει φιλελεύθερες ιδέες και ήταν, το αντίβαρο στη σκληρή και αυταρχική πολιτική του αυστριακού καγκελάριου Κλέμενς Φον Μέττερνιχ, ο οποίος ήταν αντίθετος σε κάθε φιλελεύθερη ιδέα.

Η ΑΠΟΧΩΡΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ:

  Το 1820, του προτάθηκε από τη Φιλική Εταιρεία, να αναλάβει την αρχηγία της και ως εκ τούτου, την αρχηγία της ελληνικής επανάστασης. Ο Καποδίστριας, αρνήθηκε, επειδή θεωρούσε ότι, δεν έπρεπε ακόμα να ξεκινήσει η επανάσταση τη συγκεκριμένη στιγμή, διότι σ’ όλη την Ευρώπη, επικρατούσε ένας αυταρχισμός και απολυταρχισμός και οι Μεγάλες Δυνάμεις, θα καταδίκαζαν την επανάσταση.

  Το Μάρτιο του 1821, η επανάσταση ξεκίνησε. Τότε, ο Καποδίστριας από τη θέση του υπουργού των εξωτερικών της Ρωσίας, προσπαθούσε να πείσει τον τσάρο, να παράσχει υποστήριξη και βοήθεια στους επαναστατημένους Έλληνες. Όμως, δε το πέτυχε. Αυτό, που πέτυχε, ο Καποδίστριας (στο συνέδριο της «Ιερής Συμμαχίας» στη Βερόνα το 1822), ήταν να εξασφαλίσει την ουδετερότητα των Μεγάλων Δυνάμεων και τη μη παροχή στρατιωτικής βοήθειας προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία και να αντιταχθεί ενάντια στη σκληρή πολιτική, που ήθελε να επιβάλλει ο Μέττερνιχ. Όμως, το 1822 διαφώνησε με το τσάρο για το θέμα της ελληνικής επανάστασης και παραιτήθηκε από υπουργός των εξωτερικών και μετέβη στην Ελβετία για τα επόμενα πέντε έτη και από εκεί βοηθούσε τον αγώνα των επαναστατημένων Ελλήνων. Μάλιστα, χαρακτηριστικό παράδειγμα της λιτότητας του χαρακτήρα του, ήταν ότι, κατά τη παραμονή του στην Ελβετία, ζούσε πολύ λιτά.

ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ:

 Το 1827 η Γ΄ Εθνοσυνέλευση, η οποία έλαβε χώρα στη Τροιζήνα, τον εξέλεξε Κυβερνήτη του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, σε μία περίοδο, που η πορεία της Επανάστασης, ήταν ρευστή. Έπειτα από επίπονες διαβουλεύσεις στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για την εξασφάλιση της απαραίτητης υποστήριξης για το ελληνικό κράτος, έφτασε στο Ναύπλιο στις αρχές του 1828, όπου έγινε δεκτός με ενθουσιώδεις εκδηλώσεις από τον λαό.

  Η κατάσταση, την οποία αντίκρυσε, ο Καποδίστριας, ήταν χαοτική. Οι εμφύλιες συγκρούσεις, που διεξήχθησαν, τα προηγούμενα έτη της ελληνικής επανάστασης, υφίσταντο, η ελληνική γη είχε καταστραφεί ολοσχερώς από τις επιδρομές των Οθωμανών Τούρκων και των Αιγυπτίων, ενώ ο απλός λαός είχε φτωχοποιηθεί πλήρως. Γι’ αυτό το λόγο, έλαβε αυστηρά μέτρα, με σκοπό να συγκροτήσει το νεοσύστατο ελληνικό κράτος. 

Πιο συγκεκριμένα: 

Στις 18 Ιανουαρίου του 1828, ανέστειλε το υπάρχον σύνταγμα. Έτσι, κατέστη η μοναδική πηγή εξουσίας, συνεπικουρούμενος από το «Πανελλήνιον», το οποίο ήταν, ένα συμβουλευτικό σώμα αποτελούμενο από 27 μέλη. Επιπλέον, προσπάθησε να ενισχύσει την κεντρική εξουσία έναντι των προκρίτων και των κοτζαμπάσηδων και προσπάθησε να τους περιορίσει τα δικαιώματα, που είχαν αποκτήσει, κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κατοχής (π.χ. τη συλλογή των φόρων). Αυτό, δυσαρέστησε τους προκρίτους, οι οποίοι, αφού έχασαν τα δικαιώματα, που είχαν, θεώρησαν τον Καποδίστρια αυταρχικό ηγέτη και εχθρό τους.

  Επιπρόσθετα, ο Καποδίστρια έκοψε νέο νόμισμα, το φοίνικα, το οποίο αντικατέστησε του Οθωμανικό γρόσι και μ’ αυτό τον τρόπο, ενίσχυσε την ελληνική οικονομία. Παράλληλα, το ίδρυσε εθνικό νομισματοκοπείο, την εθνική χρηματοπιστωτική τράπεζα, με τη βοήθεια του Ελβετού φίλου, του τραπεζίτη Ευνάρδου και οργάνωσε τη πρώτη ταχυδρομική υπηρεσία. 

Όσον αφορά το δικαστικό τομέα, ίδρυσε δικαστήρια, με σκοπό την καλύτερη απονομή της δικαιοσύνης, ενώ ίδρυσε και τη στατική υπηρεσία, η οποία έκανε τη πρώτη απογραφή του πληθυσμού του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Όσον αφορά το γεωργικό τομέα, ο Καποδίστριας εισήγαγε νέες καλλιέργειες, όπως τη πατάτα. 

Μάλιστα, ο Καποδίστριας, μόλις έφτασαν στο Ναύπλιο τα φορτία με την πατάτα, επειδή οι Έλληνες στην αρχή, ήταν διστακτικοί, έβαλε φρουρούς να τη φυλάνε. Οι Έλληνες, βλέποντας το συγκεκριμένο γεγονός, πήραν τη πατάτα και την καλλιέργησαν, επειδή τη θεώρησαν μια πολύ σημαντική καλλιέργεια.

  Όσον αφορά την εκπαίδευση, ίδρυε σχολεία και ορφανοτροφεία. Παράλληλα, ίδρυσε το Κεντρικό σχολείο, στο οποίο συνέχιζαν τις σπουδές του, όσοι μαθητές το επιθυμούσαν, ήταν σαν ένα σύγχρονο Πανεπιστήμιο και το ορφανοτροφείο της Αίγινας. Επιπλέον, ίδρυσε τη Σχολή Ευελπίδων.

  Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, αναδιοργάνωσε το στράτευμα υπό ενιαία διοίκηση, καταπολέμησε τη πειρατεία, ενώ κατάφερε να εκδιώξει από τη Στερεά Ελλάδα τους Οθωμανούς Τούρκους (μάχη της Πέτρας, 29 Σεπτεμβρίου 1829). Σε διπλωματικό επίπεδο, κράτησε ίσες αποστάσεις απ’ όλες τις Μεγάλες Δυνάμεις, διακηρύττοντας ότι, η Ελλάδα είναι ανεξάρτητο κράτος και αντιτάχθηκε στο σχέδιο μερικών Μεγάλων Δυνάμεων, το οποίο προέβλεπε την αυτονομία και όχι την ανεξαρτησία της Ελλάδας από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Εν τέλει, κατάφερε να συμπεριλάβει στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, τη Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, τις Κυκλάδες και τις Σποράδες και μ’ αυτό τον τρόπο, στις 22 Ιανουαρίου/3 Φεβρουαρίου του 1830, υπεγράφη το Πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας της Ελλάδας στο Λονδίνο, από τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις, την Αγγλία, τη Γαλλία και τη Ρωσία.

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ:

  Όλα τα παραπάνω, αποτέλεσαν ριζικές καινοτομίες για τη συγκεκριμένη εποχή, που εφάρμοσε ο Καποδίστριας και ανακούφισαν τον απλό λαό, αλλά δεν έγινε αρεστός ούτε στους πρόκριτους και κοτζαμπάσηδες, αλλά ούτε και στις Μεγάλες Δυνάμεις.

  Πραγματοποιήθηκαν επαναστατικά κινήματα εναντίον του (π.χ. στην Ύδρα και στη Μάνη) και αυτό, είχε ως αποτέλεσμα, τη φυλάκιση του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, ο οποίος ήταν πρόκριτος στη Μάνη και οποίος, ήταν ένας από τους υποκινητές της εξέγερσης στη Μάνη. Αυτό το γεγονός, δυσαρέστησε περαιτέρω τους προκρίτους.

Εικόνα 3: Ο Κωνσταντίνος και ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης, οι δολοφόνοι του Καποδίστρια. Στα δεξιά ο Γεώργιος και στα αριστερά ο Κωνσταντίνος.

 

 Στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831, ημέρα Κυριακή, ο Ιωάννης Καποδίστριας ξεκίνησε από το σπίτι του στο Ναύπλιο, για να πάει στην Εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Τον συνόδεψαν οι δύο προσωπικοί του φρουροί, ο ένας ήταν ο Γεώργιος Κοζώνης, ο οποίος ήταν μονόχειρας. 

Στη διάρκεια της διαδρομής, ο Καποδίστριας συναντήθηκε με τους Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη (ο πρώτος ήταν αδελφός του Πετρόμπεη και ο δεύτερος γιος του Πετρόμπεη). Αυτή η συνάντηση, ήταν αναπάντεχη. Μόλις είδαν το Καποδίστρια, οι Μαυρομιχαλαίοι τον χαιρέτησαν και το ίδιο ακριβώς έκανε και ο Καποδίστριας. Στη συνέχεια, οι Μαυρομιχαλαίοι, συνέχισαν, για να φτάσουν στην Εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα, αλλά πήραν άλλη διαδρομή και έφτασαν στην Εκκλησία.

Εικόνα 4: Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια.

  Μετά από λίγο, έφτασε ο Καποδίστριας. Οι Μαυρομιχαλαίοι, βρίσκονταν στην πόρτα της Εκκλησίας και μόλις ο Καποδίστριας έφτασε στη πόρτα της Εκκλησίας, ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης τον πυροβόλησε στο κεφάλι, ενώ ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης το χτύπησε μ’ ένα μαχαίρι. Ο Καποδίστριας, ήταν νεκρός.

  Στη συνέχεια, ο Κοζώνης πυροβόλησε εναντίον των Μαυρομιχαλαίων, ενώ ο απλός λαός λιντσάρισε και εν τέλει σκότωσε τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, ενώ ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης, κατάφερε να διαφύγει και βρήκε καταφύγιο στη γαλλική πρεσβεία, όπου κρατήθηκε για τέσσερις ημέρες και μετά παρεδόθει στις ελληνικές αρχές, όπου του επιβλήθει η θανατική ποινή και τον σκότωσαν. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, επικράτησε αναρχία στο ελληνικό κράτος.

  Όσον αφορά τη δολοφονία του Καποδίστρια, προέκυψαν ορισμένα ερωτήματα, δηλαδή για το εάν οι Μεγάλες Δυνάμεις ενεπλάκησαν στη δολοφονία του. Βέβαια, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την ενδεχόμενη εμπλοκή τους στη δολοφονία του Καποδίστρια, παρά μόνο τη δυσαρέσκεια ορισμένων Μεγάλων Δυνάμεων για τον Καποδίστρια.  

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

Ο Ιωάννης Καποδίστριας, υπήρξε ένας δυναμικός πολιτικός της ιστορίας. Ήταν ένας ευφυής διπλωμάτης, ο οποίος είχε οξυδέρκεια στο λόγο του, γνώριζε πολύ καλά την εξωτερική πολιτική και γενικά χρησιμοποιούσε πειστικά επιχειρήματα. Συγκρότησε το σύγχρονο νεοελληνικό κράτος, θέτοντας τα θεμέλια του, μέσω των ριζικών αλλαγών και καινοτομιών, που εισήγαγε, για τα δεδομένα της συγκεκριμένης περιόδου, αντιτάχθηκε στα κακώς κείμενα εκείνης της εποχής και έλαβε πολλά φιλολαϊκά μέτρα, τα οποία ανακούφισαν τον απλό λαό.

Επιμέλεια: Βαγγέλης Κούλης για το Hondos News.