Αλλάζουν όλα στις φοιτητικές εκλογές στα πανεπιστήμια, σύμφωνα με το νομοσχέδιο που παρουσίασε σήμερα Πέμπτη (26.5.2022) η υπουργός Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, στο οποίο προβλέπονται μεταξύ άλλων και σαρωτικές αλλαγές για τη λειτουργία των ΑΕΙ.
Πιο συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά τις φοιτητικές εκλογές, το νομοσχέδιο προβλέπει τη διεξαγωγή τους με ενιαίο ψηφοδέλτιο χωρίς φοιτητικές παρατάξεις, με τη Νίκη Κεραμέως να τονίζει ότι «θα υπάρχει Συμβούλιο φοιτητών από ενιαίο ψηφοδέλτιο το οποίο θα κάνει εισηγήσεις για θέματα που αφορούν αποκλειστικά τους φοιτητές, ενώ οι εκλογές θα γίνονται με ενιαίο ψηφοδέλτιο».
Παράλληλα, προβλέπεται και η ίδρυση κέντρων για την ψυχολογική υποστήριξη φοιτητών και φοιτητριών στα πανεπιστήμια αλλά και η ίδρυση μουσείων και άλλων παραρτημάτων των ΑΕΙ στο εξωτερικό.
Έτσι, η κ. Κεραμέως δήλωσε ότι, με αυτές τις διατάξεις του νέου νομοσχεδίου θα ολοκληρωθεί και ένα μεγάλο μέρος των μεταρρυθμίσεων που είχε εξαγγείλει η κυβέρνηση. Υπενθυμίζεται ότι είχε ξανακάνει την πρότασή της για τις φοιτητικές εκλογές, η οποία δεν προχώρησε επειδή βρήκε απέναντί της πολλούς φοιτητικούς συλλόγους.
Ακόμη, επισημαίνεται ότι το νομοσχέδιο εισάγει «ηλεκτρονικές» κληρώσεις παντού και αναβαθμίζει τις διαδικασίες εκλογής ή εξέλιξης των πανεπιστημιακών με την εισαγωγή Μητρώου για την επιλογή των εκλεκτορικών σωμάτων, ενώ δεν θα χάνονται πλέον θέσεις διδασκόντων εάν κηρύσσονται θέσεις άγονες.
Παράλληλα, εισάγονται επιπλέον κίνητρα για «επισκέπτες» καθηγητές από το εξωτερικό ενώ δίνεται η δυνατότητα στα ΑΕΙ να συγκροτούν μόνα τους προγράμματα σπουδών αλλά και να παρατείνουν κατά βούληση το εξάμηνό τους σε περίπτωση που έχουν χαθεί μαθήματα ή να επεκτείνουν τα ξενόγλωσσα προγράμματα τους.
Οι φοιτητές αποκτούν τη δυνατότητα «πρώτου» και δευτερεύοντος πτυχίου, «εσωτερικού erasmus» μεταξύ των ΑΕΙ της χώρας, ανταποδοτικές υποτροφίες με κριτήρια αριστείας σε πρώτο επίπεδο και κοινωνικά κριτήρια .
Ακόμη, επανέρχονται τα Συμβούλια διοίκησης των Ιδρυμάτων τα οποία συγκροτούνται με νέα διαδικασία:
- Έξι μέλη τους θα εκλέγονται από εκλογικό σώμα αποτελούμενο από μέλη Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ). Θα είναι οι έξι πρώτοι στην επιλογή του εκλογικού σώματος, ενώ κάθε μέλος ΔΕΠ θα έχει μόνο δυο ψήφους.
- Μέσα στο Συμβούλιο τα έξι εκλεγμένα μέλη θα διαθέτουν απο μια ψήφο ο καθένας, της ίδιας ισχύς. Στόχος είναι να υπάρχει ένα μέλος από κάθε Σχολή στα μεγάλα και πολυπληθή Ιδρύματα.
- Οι έξι πανεπιστημιακοί που θα έχουν εκλεγεί θα επιλέγουν πέντε εξωτερικά μέλη (δηλαδή η πλειοψηφία τους, άρα στην πραγματικότητα οι 4 εξ αυτών εάν συνασπιστούν).
- Όλα τα μέλη του νέου Συμβουλίου θα επιλέγουν τον πρύτανη μέσα από τα 6 εκλεγμένα μέλη του Συμβουλίου.
Ακόμη:
- Οι αντιπρυτάνεις δεν θα είναι μέλη του Συμβουλίου, αλλά θα αποτελούν μέρος της «ομάδας» του κάθε υποψήφιου πρύτανη, οπότε εάν εκλεγεί θα τους χρησιμοποιεί ως συνεργάτες του.
- Για τους Κοσμητόρες, θα γίνονται εκλογές, θα εκλέγονται οι τρεις πρώτοι υποψήφιοι και από αυτούς θα διαλέγουν όποιους επιθυμούν τα μέλη των Συμβουλίων.
- Εισάγεται νέος θεσμός για πρωτεύοντα και δευτερεύοντα πτυχία (minor και major) των φοιτητών και φοιτητριών, οι οποίοι θα έχουν την δυνατότητα εκτός από τις κύριες σπουδές τους να επιλέξουν και μια παράλληλη επιστημονική «οδό» για την ευρύτητα της μόρφωσης τους με διακριτά πτυχία. Εισάγονται τα «μικροπιστοποιητικά», σπουδές δηλαδή στην κατηγορία της Δια Βίου Εκπαίδευσης, για την πληθυσμό όλης της χώρας.
- Νεοφυείς επιχειρήσεις (start ups) στα ΑΕΙ, με τα Ιδρύματα να μπορούν έτσι να συμμετάσχουν σε εταιρικά σχήματα, αφού φυσικά αυτό συνάδει με τον μη κερδοσκοπικό χαρακτήρα πανεπιστημίων.
- Δεν θα χρειάζεται η άδεια του υπουργείου Παιδείας για να ξεκινήσουν τα ΑΕΙ νέα προγράμματα σπουδών, αλλά πιστοποίηση από την Εθνική Αρχή των ΑΕΙ (ΕΘΑΑΕ) και περιοδική πιστοποίηση τους ανα 5 χρόνια.
- Διεύρυνση των εξ αποστάσεων σπουδών και της διαδικτυακή εκπαίδευσης σε όλα τα ΑΕΙ και όταν αυτό χρειάζεται χωρίς πολύπλοκες εγκρίσεις.
Εσωτερικό «Εράσμους»:
- Εισάγεται νέος θεσμός εσωτερικής κινητικότητας φοιτητών και φοιτητριών μεταξύ ομοειδών τμημάτων της χώρας. Για παράδειγμα, ένας φοιτητής Μαθηματικών θα μπορεί για ένα 6μηνο να παρακολουθήσει μαθήματα στο τμήμα Μαθηματικών διαφορετικού ΑΕΙ από εκείνο στο οποίο μπήκε.
- Οι φοιτητές ή φοιτήτριες όμως πλέον θα μπορούν να σπουδάζουν σε ένα τμήμα αλλά να παίρνουν (σε ένα 10%) μαθήματα και από άλλα τμήματα. Αυτό θα το κάνουν παρατείνοντας τις σπουδές τους, ενώ θα μπορούν να παρακολουθήσουν και μαθήματα από όποιο άλλο τμήμα του πανεπιστημίου του θέλουν, οποιασδήποτε επιστημονικής κατεύθυνσης.
- Απελευθερώνονται όλες οι διαδικασίες στα μεταπτυχιακά προγράμματα των ΑΕΙ και αίρονται και οι περιορισμοί φυσικής παρουσίας (μπορούν και εδώ να γίνονται μαθήματα και εξ αποστάσεως).
- Θεσπίζεται εκτελεστικός διευθυντή των ΑΕΙ που θα λειτουργεί ως μάνατζερ στη διοικητική και οικονομική διαχείρισή τους.
- Αλλάζουν όλα στις εκλογές των διδασκόντων, όπου θα συγκροτηθεί Μητρώο γνωστικών αντικειμένων για το επιστημονικό αντικείμενο κάθε τμήματος που θα έχει 4ετη ισχύ και δυνατότητα να επικαιροποιείται. Παράλληλα θα υπάρχει Μητρώο εσωτερικών και εξωτερικών εκλεκτόρων ανά επιστημονική περιοχή που θα αναρτάται δημόσια για λόγους διαφάνειας. Τα μέλη των εκλεκτορικών σωμάτων θα επιλέγονται με ηλεκτρονική κλήρωση, έτσι ώστε να αποφευχθεί η δυνατότητα «στημένων» επιλογών.
- Αναβαθμίζεται ο θεσμός της πρακτικής άσκησης των φοιτητών σε σύνδεση με τον παραγωγικό ιστό της χώρας και ιδρύεται Μονάδα πρακτικής άσκησης σε όλα τα ΑΕΙ και υπεύθυνους ανά τμήμα. Επίσης για να προστατευθούν οι φοιτητές και φοιτήτριες των ΑΕΙ καθορίζεται το ελάχιστο ύψος αποζημίωσης (του μισθού που θα λαμβάνουν κατά την άσκησή τους στο 80% του ελάχιστου μισθού) και εισάγεται υποχρεωτική ασφάλιση των φοιτητών και φοιτητριών.
- Ανταποδοτικές υποτροφίες θα δίνονται μέσα στα ΑΕΙ με πρώτη την αριστεία και τα ακαδημαϊκά κριτήρια και στην συνέχεια κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια, σε όποια μορφή σπουδών υπάρχουν δίδακτρα (μεταπτυχιακά κ.λπ.)
- Διευκολύνεται η διαδικασία αποδοχών δωρεών από τα ΑΕΙ.
- Απλοποιείται η διαδικασία αναγνώρισης πτυχίων του Διεπιστημονικού Οργανισμού Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών και Πληροφόρησης (ΔΟΑΤΑΠ).
- Προβλέπεται αυτόματη ακαδημαϊκή αναγνώριση των πτυχίων από το εξωτερικό (και τα αντίστοιχα αναγνωρισμένα στη χώρα μας ανώτατα ιδρύματά του).
- Δημιουργείται Εθνικό Μητρώο που θα περιλαμβάνει τα αναγνωρισμένα ΑΕΙ του εξωτερικού, στο οποίο θα έχουν πρόσβαση όλα τα πανεπιστήμια της χώρας. Όποιος απόφοιτος ζητήσει να συνεχίσει τις σπουδές του στην Ελλάδα σε μεταπτυχιακό ή διδακτορικό επίπεδο, θα ελέγχεται άμεσα και δεν θα χρειάζεται η μεσολάβηση του ΔΟΑΤΑΠ. Φυσικά εάν το πανεπιστήμιο του εξωτερικού από το οποίο τυχόν αποφοίτησε ένας νέος δεν έχει αναγνωριστεί, θα ακολουθείται όλη η διαδικασία αναγνώρισης που ισχύει και σήμερα.
Τι αλλάζει στα ΑΕΙ
- Ενισχύεται η αυτονομία των πανεπιστημίων, αποκεντρώνονται οι αρμοδιότητες του υπουργείου στα ΑΕΙ ενώ, παράλληλα, το νομοσχέδιο στοχεύει στην παροχή ευελιξίας, στην διεπιστημονικότητα, στην κινητικότητα φοιτητών και στην ανάπτυξη εξωστρέφειας, ενώ στο νομοσχέδιο θα ενταχθεί και το νέο μοντέλο διοίκησης των Πανεπιστημίων.
Οι πέντε βασικοί άξονες για την αναβάθμιση ποιότητας των ΑΕΙ:
- Εισαγωγή βασικών ρυθμίσεων που εστιάζουν στα προγράμματα σπουδών, την έρευνα αλλά και το διδακτικό και ερευνητικό προσωπικό, όπως ενδεικτικά:
- εκσυγχρονισμός προγραμμάτων σπουδών και αναβάθμιση της ποιότητάς τους μέσω πιστοποίησής τους από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης πριν την έναρξη λειτουργίας τους,
- δυνατότητα ίδρυσης περισσοτέρων προγραμμάτων σπουδών από ένα Τμήμα, αλλά και οργάνωσης διεπιστημονικών και διπλών προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών στο πλαίσιο συνεργασιών Τμημάτων του ίδιου ή άλλου ΑΕΙ,
- ευελιξία στη δόμηση του προγράμματος σπουδών και επιλογή μαθημάτων μέσω του Ιδρυματικού καταλόγου μαθημάτων – θέσπιση συστήματος εσωτερικής κινητικότητας φοιτητών μεταξύ των Ελληνικών Πανεπιστημίων για ένα ακαδημαϊκό εξάμηνο σε πρόγραμμα σπουδών άλλου Πανεπιστημίου – ακόμη και μη ομοειδούς γνωστικού αντικειμένου, απελευθέρωση του πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας μεταπτυχιακών, παροχή της δυνατότητας ίδρυσης επαγγελματικών μεταπτυχιακών και απασχόλησης εμπειρογνωμόνων από την αγορά εργασίας,
- εξορθολογισμός του καθεστώτος δωρεάν φοίτησης σε μεταπτυχιακά με δίδακτρα μέσω εισαγωγής προϋποθέσεων αριστείας και κοινωνικών κριτηρίων, δυνατότητα οργάνωσης βιομηχανικών διδακτορικών, ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας μέσω της ίδρυσης ερευνητικών κέντρων και διϊδρυματικών ερευνητικών κέντρων εντός των Πανεπιστημίων σε συνεργασία με Πανεπιστήμια της αλλοδαπής, δυνατότητα στελέχωσης με ερευνητές επί θητεία αμειβόμενους από ίδιους, ιδιωτικούς και διεθνείς πόρους, προσέλκυση Επισκεπτών καθηγητών και Ερευνητών και προώθηση δράσεων ανταλλαγής Ερευνητών. Πλήρης αναδιάρθρωση του συστήματος εκλογής και εξέλιξης μελών ΔΕΠ που εξασφαλίζει τη διαφάνεια, την αξιοκρατία και την αντικειμενικότητα.
Πώς ενισχύεται η λειτουργικότητα των ΑΕΙ:
- Θεσμοθέτηση νέων αναπτυξιακών εργαλείων για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της οργανωτικής λειτουργίας των ΑΕΙ, πέραν των Οργανισμών και των Εσωτερικών Κανονισμών, όπως σύνταξη πολυετούς στρατηγικού σχεδίου και των επιμέρους ακαδημαϊκών μονάδων τους, σχεδίου ψηφιακού μετασχηματισμού, σχεδίου αειφορίας και σχεδίου προσβασιμότητας ατόμων με αναπηρία.
- Απλοποίηση του πλαισίου διεξαγωγής έρευνας, ιδίως σε θέματα οικονομικής διαχείρισης των ερευνητικών έργων/προγραμμάτων με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας των Μελών ΔΕΠ.
Πώς θα συνδεθούν τα ΑΕΙ με την κοινωία:
- Ενίσχυση του ρόλου των Πανεπιστημίων εντός της κοινωνίας, με προαγωγή της γνώσης και της καινοτομίας μέσω βασικών ρυθμίσεων που εστιάζουν σε: Θεσμοθέτηση πλαισίου ίδρυσης start-ups φοιτητών/διδακτόρων/μεταδιδακτόρων και παροχής υπηρεσιών από τα πανεπιστημιακά εργαστήρια σε πολίτες και φορείς.
- Σύγχρονο πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας των Εταιρειών Αξιοποίησης και Διαχείρισης της περιουσίας των Πανεπιστημίων σύμφωνα με τα πρότυπα ανωνύμων εταιριών συμφερόντων του Δημοσίου τομέα.
- Εκσυγχρονισμός ΔΟΑΤΑΠ με την ενίσχυση του ρόλου των Κέντρων Δια Βίου Μάθησης των Πανεπιστημίων και ίδρυση θερινών/χειμερινών προγραμμάτων σπουδών:
- Θέσπιση νέου σύγχρονου και ευέλικτου πλαισίου για την ακαδημαϊκή αναγνώριση τίτλων σπουδών από Ιδρύματα της αλλοδαπής (δηλ. για φοιτητές εξωτερικού που θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην Ελλάδα), που μειώνει τη γραφειοκρατία, διευκολύνει τον πολίτη, εξυπηρετεί τα Πανεπιστήμια και στηρίζει το αναπτυξιακό πρότυπο της χώρας, περιορίζει τη γραφειοκρατία και αυξάνει την αποτελεσματικότητα.
- Στην ίδρυση Μητρώων των ακαδημαϊκά αναγνωρισμένων Πανεπιστημίων της αλλοδαπής και των αλλοδαπών προγραμμάτων σπουδών κάθε κύκλου, κατάργηση της υποβολής ατομικής αίτησης για την έκδοση ατομικής πράξης ακαδημαϊκής αναγνώρισης από μέρους των πολιτών που έχουν σπουδάσει στα ανωτέρω Πανεπιστήμια και θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην Ελλάδα, απελευθέρωση εισδοχής αλλοδαπών και ελλήνων φοιτητών σε προγράμματα σπουδών β΄και γ΄ κύκλου των Ελληνικών Πανεπιστημίων, χωρίς την υποχρέωση προηγούμενης αναγνώρισης τίτλου σπουδών, βασίζονται οι βασικές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου.