Αφιέρωμα στη ζωή του Οκταβιανού Αυγούστου

 

Του Ευάγγελου Κούλη.

  Ο Οκταβιανός Αύγουστος υπήρξε ο πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας. Γεννήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου του 63 π.Χ. στη Ρώμη και πέθανε στις 19 Αυγούστου του 14 μ.Χ. Υπήρξε ικανός πολιτικός και συνάμα ιδιοφυής στρατιωτικός, ο οποίος κατάφερε να εδραιώσει την εξουσία του και να επεκτείνει τα εδάφη της ρωμαικής αυτοκρατορίας. Κατάφερε να διατηρήσει τη κοινωνική συνοχή και την ενότητα της αυτοκρατορίας και έθεσε τις βάσεις για την ακμή της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας και συνάμα τη σταθερότητα ολόκληρης της Ευρώπης. 

                                                            ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ: 

Εικόνα 1: Ο Οκταβιανός Αύγουστος.

 Πατέρας του υπήρξε ο Γαίος Οκτάβιος Ρούφος, ο οποίος κατείχε το αξίωμα του ανθυπάτου. Το πραγματικό όνομα του Οκταβιανού ήταν Γαίος Οκτάβιος Θουρίνος. Μητέρα του ήταν η Ατία Βάλβα, της οποίας η μητέρα, ήταν η Ιουλία η Νεότερη, η οποία είχε αδελφό τον Ιούλιο Καίσαρα. Επομένως, ο Οκταβιανός ήταν μικρανεψιός του Καίσαρα, ο οποίος μάλιστα τον είχε υιοθετήσει και τον είχε ορίσει ως διάδοχό του. 

Έλαβε πολλή καλή παιδεία από τη μητέρα του, διδάχτηκε λατινικά και ελληνικά, που ήταν εκείνη την περίοδο οι δύο πιο ομιλούμενες γλώσσες του κόσμου και παράλληλα διδάχτηκε τη τέχνη της ρητορικής. Επομένως, κατανοούμε ότι από πολύ νεαρή ηλικία, ο Οκταβιανός είχε λάβει εκείνα τα σημαντικά εφόδια, ώστε να αναρριχηθεί στη πολιτική σκηνή εκείνης της περιόδου. 

                                      

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: 

  Σ’ ηλικία μόλις δεκαπέντε ετών, φόρεσε τη τήβεννο, το οποίο ήταν ένδυμα, που αντιπροσώπευε το κάθε Ρωμαίο πολίτη, στις 18 Οκτωβρίου του 48 π.Χ. Ανήλθε στο πρώτο του δημόσιο αξίωμα, όταν έγινε δεκτός στον Σύλλογο των Ποντιφήκων. Στο συγκεκριμένο σημείο, αξίζει να τονίσουμε ότι, για να ανέλθει σ’ αυτό το συγκεκριμένο αξίωμα, υπήρξε καθοριστική η συμβολή του Ιουλίου Καίσαρα, ενώ την ίδια χρονιά ο Καίσαρας, το διόρισε πλοίαρχο. Άρα ο Οκταβιανός, εισήλθε στο στενό κύκλο των επιτελών και των συμβούλων του Ιουλίου Καίσαρα. 

  Την ίδια περίοδο ο Οκταβιανός συμμετείχε μαζί με το θείο του (Ιούλιο Καίσαρα) στην εκστρατεία, που έλαβε χώρα στην Αφρική και ύστερα τον ακολούθησε στην εκστρατεία, που οργάνωσε ο Ιούλιος Καίσαρας, με σκοπό να κατακτήσει την Ισπανία. 

Ο Οκταβιανός έδειξε σ’ αυτές τις εκστρατείες το θάρρος του και τις στρατιωτικές του ικανότητες, που τον διέκριναν και αφορμώντας απ’ αυτό, ο Καίσαρας του δίδαξε την τέχνη του πολέμου και οι δύο τους έμειναν μαζί στην Ισπανία μέχρι τον Ιούνιο του 45 π.Χ., όπου επέστρεψαν στη Ρώμη. 

Ο Καίσαρας έλαβε πολλές τιμές και αξιώματα και μαζί μ’ αυτόν και ο Οκταβιανός, όμως αυτό το γεγονός δυσαρέστησε μια μικρή ομάδα συγκλητικών, οι οποίοι με επικεφαλής τους, το Μάρκο Ιούνιο Βρούτο και τον Γαίο Κάσσιο Λογγίνο δολοφόνησαν τον Ιούλιο Καίσαρα στις 15 Μαρτίου του 44 π.Χ. 

Ο ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΤΡΙΑΝΔΡΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΜΦΥΛΙΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ: 

  Μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα, ο Οκτάβιος συμμάχησε με το Μάρκο Αντώνιο, ο οποίος ήταν ύπατος και στενός συνεργάτης του Καίσαρα και με το Μάρκο Λεπίδιο, ο οποίος ήταν υποστηρικτής του Καίσαρα. Μάλιστα, χαρακτηριστικό γεγονός, αποτελεί ότι, ο Οκτάβιος, αφού ήταν κληρονόμος του Ιουλίου Καίσαρα, υιοθέτησε το εξής όνομα: << Γαίος Ιούλιος Καίσαρ Οκταβιανός>>. 

Μετά τη σύναψη της συγκεκριμένης συμμαχίας, ο Οκταβιανός και Μάρκος Αντώνιος συγκρούστηκαν με το στρατό του Μάρκου Ιούνιου Βρούτου και του Γαίου Κασσίου Λογγίνου. Η σύγκρουση έλαβε χώρα κοντά στη πόλη των Φιλίππων της Μακεδονίας (σύγχρονη πόλη της Καβάλας), όπου στη συγκεκριμένη σκληρή και συνάμα αιματηρή μάχη νίκησε ο στρατός του Οκταβιανού και του Αντώνιου, ενώ ο Κάσσιος αυτοκτόνησε και λίγο μετά αυτοκτόνησε και ο Βρούτος. 

Εικόνα 2: Ο Μάρκος Αντώνιος.

Μετά τη νίκη τους, ο Οκταβιανός, ο Αντώνιος και ο Λέπιδος, χώρισαν τις επαρχίες της αυτοκρατορίας. Ο Οκταβιανός έλαβε τις επαρχίες, που βρίσκονταν στη Δύση, ο Αντώνιος τις επαρχίες της Ανατολής και ο Λέπιδος τις επαρχίες της Αφρικής. Βέβαια, για να υφίσταται αυτή η συμμαχία, έγιναν και ορισμένες επιγαμίες, δηλαδή ο Οκταβιανός έδωσε την αδελφή του την Οκταβία, ως σύζυγο στο Μάρκο Αντώνιο, όμως αυτός δε δέχτηκε, λόγω της σχέσης, που είχε με τη Βασίλισσα Κλεοπάτρα. 

   Έτσι, αυτή η εύθραυστη συμμαχία δε κράτησε για πολύ. Υπήρξε ρήξη μεταξύ των τριών ανδρών. Ο Λέπιδος καθαιρέθηκε από το αξίωμα του και εξορίστηκε, ενώ ο Μάρκος Αντώνιος συμμάχησε και όπως αναφέραμε παραπάνω, σύναψε σχέση με τη βασίλισσα της Αιγύπτου την Κλεοπάτρα, ενώ ονόμασε το γιο της Κλεοπάτρας, τον Καισαρίωνα, (που τον είχε αποκτήσει με τον Ιούλιο Καίσαρα), νόμιμο διάδοχο του Ιουλίου Καίσαρα. 

Αυτό το γεγονός, δεν άρεσε καθόλου στον Οκταβιανό, ο οποίος, αφού έλαβε την έγκριση της Συγκλήτου, κινήθηκε εναντίον του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας. Η μεγάλη σύγκρουση των δύο πλευρών, δόθηκε στο Άκτιο, που βρίσκεται στον Αμβρακικό κόλπο κοντά στην Ήπειρο. Εκεί έλαβε χώρα, η περίφημη ναυμαχία του Ακτίου, στις 2 Σεπτεμβρίου του 31 π.Χ., όπου νικητής αναδείχθηκε ο Οκταβιανός, χάρη στη συμβολή του Ρωμαίου αξιωματικού του Αγρίππα. 

Μετά την ήττα, ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα κατέφυγαν στην Αλεξάνδρεια, όπου αυτοκτόνησαν λίγο πριν μπει ο Οκταβιανός στη πόλη, ως θριαμβευτής και ως εκ τούτου, κατέκτησε την Αίγυπτο (30 π.Χ.). Μάλιστα, ο Οκταβιανός σκότωσε με δόλο και τον έφηβο γιο της Κλεοπάτρας, Καισαρίωνα και μ’ αυτό τον τρόπο, έγινε ο μόνος και νόμιμος διάδοχος του Ιουλίου Καίσαρα.

Η ΑΝΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΟΥ ΟΚΤΑΒΙΑΝΟΥ Σ’ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΤΙΜΕΣ, ΠΟΥ ΕΛΑΒΕ: 

  Μετά από την επικράτηση του επί του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας, ο Οκταβιανός επέστρεψε στη Ρώμη, όπου η σύγκλητος, του απέμεινε το αξίωμα του υπάτου και σ’ αυτόν, αλλά και στον αξιωματικό του, τον Αγρίππα. Όμως, επειδή, ο Οκταβιανός δεν ήθελε να φαίνεται ως μόνος ηγεμόνας, επέστρεψε στη Σύγκλητο όλες τις εξουσίες, οι οποίες σχετίζονταν με το νομοθετικό έργο και επιπλέον, παραχώρησε τη διοίκηση όλων των ρωμαϊκών επαρχιών στη Σύγκλητο. 

Όμως, αυτή την πράξη, η Σύγκλητος δε τη δέχτηκε, αναγνώρισε τον Οκταβιανό ως νικητή των εμφυλίων πολέμων και του παραχώρησε ξανά τη διοίκηση σχεδόν όλων των επαρχιών της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας, ενώ παράλληλα, ο Οκταβιανός είχε υπό τον έλεγχό του σχεδόν όλες τις ρωμαϊκές λεγεώνες. 

Έτσι, λοιπόν, τον Ιανουάριο του 27 π.Χ., ανακηρύχθηκε ο πρώτος αυτοκράτορας της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας, ενώ ταυτόχρονα έλαβε από τη Σύγκλητο δύο νέους τίτλους: <<Augustus>>, που σημαίνει σεβαστός και <<Princeps>>, που σημαίνει ο πρώτος πολίτης της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας. 

  Κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορικής του θητείας, ο Οκταβιανός έλαβε πολλές τιμές από τη Σύγκλητο. Πιο συγκεκριμένα: έλαβε το αξίωμα του ανθύπατου και ήλεγχε όλους τους επάρχους και είχε τη δικαιοδοσία να παρεμβαίνει, όταν έβλεπε ενδεχομένως, κάτι μεπτό και λανθασμένο από τη πλευρά των έπαρχων. 

Επιπρόσθετα, ο Αύγουστος έλαβε το αξίωμα του δημάρχου και μέσω, αυτού του αξιώματος μπορούσε να παρεμβαίνει στις αποφάσεις της Συγκλήτου, να ασκεί βέτο σ’ μια απόφαση της, που ενδεχομένως να μη συμφωνούσε και να καλεί τον απλό λαό, όποτε επιθυμούσε. 

Το 19 π.Χ., η Σύγκλητος επέτρεψε στον Αύγουστο να φορά δημοσίως τα εμβλήματα των υπάτων, αλλά και μπροστά τους, καθώς και να κάθεται στη συμβολική θέση ανάμεσα στους δύο υπάτους και επίσης, να κρατά το fasces, το οποίο ήταν το σύμβολο της εξουσίας των υπάτων. 

Από το 22 π.Χ., μετά από μια αναταραχή, που προκλήθηκε από μια επισιτιστική κρίση, ο ρωμαϊκός λαός, ζήτησε από τον Αύγουστο να διαχειρίζεται αποκλειστικά μόνος του, τις ποσότητες του σίτου, που εισαγόταν στη Ρώμη, για να καλύψει τις επισιτιστικές ανάγκες των πολιτών. Ο Αύγουστος το δέχτηκε. Στις 6 Μαρτίου του 12 π.Χ., εκλέχθηκε <<Pontifex Maximus>>, δηλαδή χρίστηκε επικεφαλής του Ρωμαϊκού Ιερατείου, ενώ στις 5 Φεβρουαρίου του 2 π.Χ., ονομάστηκε τιμητικά <<pater patriae>>, δηλαδή <<πατέρας της πατρίδας>>. 

                                                   ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ:  

Εικόνα 3: Η Ρωμαική Αυτοκρατορία την εποχή του Αυγούστου.

  Ο Οκταβιανός Αύγουστος, κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορικής του θητείας, διεξήγε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις και κατέκτησε πολλά εδάφη. 

Ειδικότερα: κατέκτησε την Ιβηρική χερσόνησο (σημερινή Ισπανία και Πορτογαλία), την Ιλλυρία και την Παννονία (σημερινή Βαλκανική χερσόνησο), τις περιοχές, που βρίσκονται γύρω από τις Άλπεις της Ραιτίας (σημερινή Ελβετία, Βαυαρία, Αυστρία και Σλοβενία), ενώ επέκτεινε τα σύνορα των περιοχών, που κατείχαν οι Ρωμαίοι στην Αφρική, κατακτώντας όλες τις περιοχές της Βορείου Αφρικής, που βρέχονταν από τη Μεσόγειο Θάλασσα. 

Στην ανατολή ήταν ήδη υπό ρωμαική διοίκηση η Συρία, η Παλαιστίνη, Αίγυπτος, η Ελλάδα και όλη η σημερινή περιοχή της Τουρκίας. Κατά τα τελευταία χρόνια της διακυβέρνησης του, ο Οκταβιανός Αύγουστος νίκησε πολλάκις, στα βόρεια σύνορα του πολλές γερμανικές φυλές και επέκτεινε (τα σύνορα του), μέχρι το ποταμό Έλβα. 

Σ’ αυτό το σημείο, αξίζει να τονίσουμε ότι, στις πολεμικές συγκρούσεις με τα γερμανικά φύλα, διακρίθηκε ο Τιβέριος (ο διάδοχος του Αυγούστου). Επομένως, κατανοούμε ότι όλες οι περιοχές, που βρίσκονταν γύρω από τη Μεσόγειο θάλασσα, ήταν υπό ρωμαική διοίκηση και η Μεσόγειος θάλασσα έγινε μια <<Ρωμαική λίμνη>>. 

                                              ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ: 

  Ο Οκταβιανός Αύγουστος, εκτός των άλλων, οργάνωσε εν γένει το ρωμαικό κράτος. 

Πιο συγκεκριμένα: δημιούργησε οργανωμένα σώματα αστυνομίας και πυροσβεστικής για την ασφάλεια των πολιτών στη Ρώμη, ίδρυσε το σώμα των Πραιτοριανών, οι οποίοι αποτελούσαν τη προσωπική φρουρά του εκάστοτε αυτοκράτορα και δημιούργησε και εξόπλισε ένα πολυάριθμο, δυνατό και ισχυρό στρατό, ο οποίος ήταν σε θέση να προστατέψει και να αντιμετωπίσει ανά πάσα στιγμή τον οποιονδήποτε εξωτερικό εχθρό. 

Επιπρόσθετα, με τους οικονομικούς πόρους, που διέθετε κατασκεύασε νέους οδικούς άξονες, ίδρυσε ένα ταχυδρομικό σύστημα, ενώ το 29 π.Χ., ο Αύγουστος πλήρωσε 400 σηστέρτιους σε καθέναν από τους 250.000 πολίτες, 1.000 σηστέρτιους σε καθέναν από τους 120.000 βετεράνους στις αποικίες, ενώ ξόδεψε 700 εκατομμύρια σηστέρτιους προκειμένου να αγοράσει γαίες για την εγκατάσταση των στρατιωτών του. Ξεκίνησε, τη κατασκευή του Ρωμαϊκού Πανθέου, όπου εκεί λατρεύονταν όλοι οι θεοί. 

Επιπλέον, έχτισε το Ναό του Καίσαρα, τα Λουτρά του Αγρίππα και την Αγορά του Αυγούστου, στην οποία ανήγειρε ναό αφιερωμένο στον Άρη Εκδικητή. Ενθάρρυνε τις κατασκευές κι άλλων έργων, ανάμεσα στα οποία συναντούμε το Θέατρο του Βάλβου, ενώ ξεκίνησαν οι εργασίες και για την κατασκευή του Μαυσωλείου. 

Σ’ αυτό το σημείο, αξίζει να τονιστεί ότι ο Αύγουστος μετέτρεψε τη πόλη της Ρώμης από χωμάτινη σε μαρμάρινη. Ο μήνας Αύγουστος πήρε την ονομασία του από τον Οκταβιανό Αύγουστο και η συγκεκριμένη ονομασία υφίσταται μέχρι σήμερα.

 Επιπρόσθετα, ο Αύγουστος οργάνωσε το σύστημα της φορολογίας, με στόχο να αυξήσει τα έσοδα του κράτους. Πλέον, οι πολίτες  πλήρωναν τους φόρους τους σ’ έμμισθους δημοσίους υπαλλήλους, τους λεγόμενους τελώνες και δε τους πλήρωναν σε ιδιώτες, όπως παλιότερα. 

Επιπλέον, ο Αύγουστος εφάρμοσε και το σύστημα της απογραφής των κατοίκων όλης της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και το 28 π.Χ. έλιωσε, 80 τιμητικά ασημένια αγάλματα, που είχαν πάνω τη μορφή του, με σκοπό να δείξει στον απλό λαό την αρετή και τη μετριοφροσύνη του. 

Άρα, ο Αύγουστος έλαβε πολλά και ποικίλα φιλολαϊκά μέτρα, τα οποία ανακούφισαν τους απλούς πολίτες, ενώ ο ίδιος (ο Αύγουστος), συνομιλούσε με τον απλό λαό, τους ρωτούσε για τα προβλήματα τους και οι πολίτες τον εκτιμούσαν και το σέβονταν. 

                                                           Ο ΘΑΝΑΤΟΣ: 

 Ο Οκταβιανός Αύγουστος άφησε την τελευταία του πνοή στις 19 Αυγούστου του 14 μ.Χ., όταν επισκεπτόταν το μέρος, όπου είχε πεθάνει ο πατέρας του. Στο πλευρό του ήταν ο θετός γιος του, ο Τιβέριος, ο οποίος τον διαδέχτηκε στον αυτοκρατορικό θρόνο. 

Μάλιστα, τα τελευταία λόγια του Αυγούστου ήταν τα εξής: «Plaudite cives, plaudite amici, finita est comoedia» («Χειροκροτείστε πολίτες, χειροκροτείστε φίλοι, η κωμωδία τελείωσε»). Λέγοντας αυτή τη φράση, αναφερόταν σε όλες του τις πράξεις, προκειμένου να αναρριχηθεί και να διατηρηθεί στην εξουσία. Ο θάνατος του, σκόρπισε θλίψη και λύπη σ’ όλους τους πολίτες της Ρωμαικής Αυτοκρατορίας.