ΠΡΟΛΟΓΟΣ:
Ο Νικηταράς (Νικήτας Σταματελόπουλος) ήταν Έλληνας οπλαρχηγός και ένας από τους κορυφαίους αγωνιστές της Επανάστασης του 1821. Γεννήθηκε σ’ ένα χωριό του νομού Μεσσηνίας, ονόματι Μεγάλη Αναστάσοβα (οικισμός Νέδουσα), το 1781 και πέθανε στον Πειραιά στις 25 Σεπτεμβρίου του 1849.
ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ:
Ο πατέρας του ήταν ο Σταματέλος, ο οποίος είχε το ψευδώνυμο << Τουρκολέκας>>. Του προσέδωσαν το συγκεκριμένο ψευδώνυμο από ένα χωριό το λεγόμενο Τουρκολέκα, το οποίο βρίσκεται στην περιοχή του Λεονταρίου στο νομό της Αρκαδίας. Μητέρα του ήταν η Σοφία Δημητρίου Καρούτσου, η οποία καταγόταν από ένα μικρό χωριό της περιοχής του Λεονταρίου ονόματι Άκοβο.
Ήταν αδελφή της γυναίκας του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη
της Αικατερίνης, οπότε ο Νικηταράς είχε το Κολοκοτρώνη εξ αγχιστεία θείο. Ο
Σταματέλος ήταν κλέφτης στη συγκεκριμένη περιοχή, ενώ ο Νικηταράς σε ηλικία
μόλις 11 ετών ακολούθησε τον πατέρα του και έγινε και αυτός κλέφτης. Το 1816 ο
πατέρας του Νικηταρά, αιχμαλωτίστηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους μαζί με τον
ένα γιο του το Γιάννη και οι Τούρκοι, αφού τους βασάνισαν, έπειτα τους
θανάτωσαν στη Μονεμβάσια, η οποία βρίσκεται στο νομό Λακωνίας.
Μετά το θάνατο του πατέρα του και του ενός αδελφού του, ο Νικηταράς ακολούθησε τον θείο του, τον Κολοκοτρώνη στα Επτάνησα, όπου εντάχθηκε στο ρωσικό στρατό και μάλιστα μετέβη στην Ιταλία, όπου πολέμησε εναντίον των γαλλικών δυνάμεων του Ναπολέοντα. Στη συνέχεια επέστρεψε στα Επτάνησα και υπηρέτησε στο Γαλλικό στρατό, αφού εκείνη τη περίοδο τα Επτάνησα τα κατείχαν οι Γάλλοι. Έπειτα, υπηρέτησε στον Αγγλικό στρατό με το βαθμό του Πεντηκόνταρχου.
Μετά επέστρεψε στη Πελοπόννησο και στις 18 Οκτωβρίου του 1818 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία από τον Ηλία Χρυσοσπάθη στη Καλαμάτα. Με τη μύηση του στη Φιλική Εταιρεία, ο Νικηταράς άλλαξε το επώνυμο του και από Σταματέλος υιοθέτησε το επώνυμο <<Σταματελόπουλος>>.
Η ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821:
Στις 25 Μαρτίου του 1821 ξεκίνησε η Επανάσταση. Ο Νικηταράς είχε συγκροτήσει δικό του στρατιωτικό σώμα και ήταν επικεφαλής του. Συμμετείχε σε πολλές μάχες, οι οποίες έλαβαν χώρα στην περιοχή της Πελοποννήσου, κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821.
Συμμετείχε στη μάχη στο Βαλτέτσι, η οποία έλαβε χώρα στην περιοχή της Αρκαδίας (12-13 Μαίου 1821) και μάλιστα υπάρχει ένα χαρακτηριστικό γεγονός, όταν ο Νικηταράς έφθασε με το στρατιωτικό του σώμα στο Βαλτέτσι, βλέποντας τον οι Τούρκοι έφυγαν και τράπηκαν σε φυγή. Τότε ο Νικηταράς τους είπε τα εξής λόγια: «Σταθῆτε, Περσιάνοι νὰ πολεμήσωμεν!».
Στη συνέχεια, συμμετείχε στη μάχη των Δολιανών (οικισμός του νομού Αρκαδίας), η οποία διεξήχθη στις 18 Μαίου του 1821. Σ’ αυτή τη μάχη νίκησε τον πολυάριθμό στρατό του Μουσταφά Μπέη, που εκτός των άλλων είχε και κανόνια, παρά το γεγονός ότι ήταν πολύ λιγότεροι. Υπολογίζεται ότι, οι Έλληνες σ’ αυτή τη μάχη ήταν 450 και οι Τούρκοι ήταν 4.000.
Έπειτα, συμμετείχε στη πολιορκία και στην άλωση της Τρίπολης (23 Σεπτεμβρίου 1821) και μάλιστα ήταν ένας από τους επικεφαλής των πολιορκητών Ελλήνων.
Επιπλέον, συμμετείχε και μάλιστα διακρίθηκε στη μάχη των Δερβενακίων (26 Ιουλίου 1822), όπου οι Έλληνες νίκησαν τους Τούρκους, υπό την ηγεσία του Μαχμούτ Δράμαλη πασά. Μάλιστα, ο Νικηταράς χρησιμοποίησε τέσσερα σπαθιά, κατά τη διάρκεια της μάχης, αφού από τη τόση δύναμη έσπαγαν.
Χαρακτηριστικό γεγονός αποτελεί ότι, σύμφωνα
με ορισμένες πηγές, για να ξεκολλούν τα σπαθιά από το χέρι του, έριχναν βραστό
νερό και μάλιστα το ένα χέρι του έπαθε αγκύλωση και το τέταρτο σπαθί κόλλησε
πάνω τουκαι χρειάστηκε ιατρική φροντίδα, για να ανοίξει. Επομένως, κατανοούμε
ότι πολέμησε με θάρρος, ανδρεία και γενναιότητα. Στις 28 Ιουλίου του 1822
διεξήχθη η μάχη στο χωριό του Αγιονορίου, το οποίο βρίσκεται κοντά στα
Δερβενάκια. Ο Νικηταράς ήταν επικεφαλής των Ελλήνων, κατά τη διάρκεια αυτής της
μάχης, μαζί με το Νικήτα Φλέσσα (αδελφός του Παπαφλέσσα), όπου οι Έλληνες
νίκησαν για δεύτερη φορά το στρατό του Δράμαλη. Μάλιστα, ο Νικηταράς καταδίωξε
με πολύ σφοδρό τρόπο τους Τούρκους, σκοτώνοντας πολλούς και έτσι του προσέδωσαν
το προσωνύμιο <<Τουρκοφάγος>>.
Κατά τη διάρκεια των εμφυλίων πολέμων (1824-1825), ήταν με τη πλευρά του θείου Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και φυλακίστηκε μαζί με το θείο του και άλλους οπλαρχηγούς. Με την έλευση του Ιμπραήμ το 1825, συμμετείχε μαζί με το θείο του τον Κολοκοτρώνη σε πολλές μάχες για την ανάσχεση του.
Συμμετείχε στη μάχη του Μειμέταγα (περιοχή στη Τεγέα Αρκαδίας), η οποία διεξήχθη στις 18 Ιουλίου του 1826, όπου οι Έλληνες νίκησαν τους Αιγυπτίους, ενώ συμμετείχε και στη μάχη της Αράχοβας στη Στερεά Ελλάδα (18-24 Νοεμβρίου 1826), όπου οι Έλληνες νίκησαν τις Τουρκικές δυνάμεις.
ΜΕΤΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ:
Με την έλευση του Ιωάννη Καποδίστρια στην Ελλάδα, εντάχθηκε στο Ρωσικό Κόμμα ή αλλιώς κόμμα των Ναπαίων και υπήρξε θερμός υποστηρικτής του. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια και τον ερχομό του βασιλιά Όθωνα και των Βαυαρών στην Ελλάδα, φυλακίστηκε το 1839 με τη κατηγορία ότι συμμετείχε σε μυστική συνομωσία για την ανατροπή του βασιλιά Όθωνα. Βέβαια, δε βρέθηκε κανένα στοιχείο, το οποίο να ενοχοποιεί το Νικηταρά, παρ’ όλα αυτά έμεινε στη φυλακή για ενάμιση χρόνο.
Όταν αποφυλακίστηκε ήταν εξασθενημένος, η
υγεία του ήταν κλονισμένη και από τα βασανιστήρια, τα οποία υπέστη και τις
κακουχίες, που υφίσταντο, κατά τη διάρκεια της παραμονής του
στη φυλακή, έχασε σε μεγάλο βαθμό την όραση του.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ζητιάνευε στο ναό της Ευαγγελίστριας κάθε Παρασκευή. Τελικά, ο βασιλιάς Όθωνας, του απονέμανε το βαθμό του υποστράτηγου μαζί με μία πενιχρή σύνταξη. Πέθανε στις 25 Σεπτεμβρίου του 1849 και θάφτηκε δίπλα στο θείο του Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, όπως είχε ζητήσει και ο ίδιος σαν τελευταία του επιθυμία.
ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΑΧΗ ΤΩΝ ΔΕΡΒΕΝΑΚΙΩΝ:
Σύμφωνα με ορισμένες ιστορικές πηγές, όταν τελείωσε η μάχη στα Δερβενάκια, οι Έλληνες πήραν πολλά λάφυρα των Τούρκων. Ο Νικηταράς δεν έπαιρνε κανένα λάφυρο, μετά από τη ολοκλήρωση κάθε μάχης και δε πήρε ούτε μετά τη μάχη των Δερβενακίων. Τότε, τον πλησίασε ο Δημήτριος Υψηλάντης και ακολούθησε η εξής στιχομυθία: Υψηλάντης:<< Δε πήρες λάφυρα Νικηταρά;>> και ο Νικηταράς του απάντησε τα εξής:<< Δε πολεμούμε για λάφυρα πρίγκηπα>>.
Αυτό το περιστατικό δεν είναι σίγουρο ότι συνέβη, αλλά σύμφωνα με κάποια άλλη ιστορική πηγή, οι άνδρες του τον ρώτησαν ποιο λάφυρο θέλει να πάρει και εκείνος τους απάντησε τα εξής:«Δεν θέλω τίποτα. Θέλω να δω την πατρίδα μου λεύτερη»Αυτά τα περιστατικά δείχνουν την ανιδιοτέλεια του χαρακτήρα του Νικηταρά, τη φιλοπατρία του και το γεγονός ότι ήταν αδέκαστος.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ:
Ο Νικηταράς υπήρξε ένας από τους κορυφαίους αγωνιστές της Επανάστασης του 1821. Διακρίθηκε για το θάρρος του, τη γενναιότητα του και την ανιδιοτέλεια του και ήταν τίμιος. Έβαζε πάνω απ’ όλα την αγάπη του για την πατρίδα και αγωνίστηκε μέχρι εσχάτων για την ελευθερία της. Όπως έλεγε και ο ίδιος δε πολεμούσε για λάφυρα, αλλά για τα ιδεώδη, τις αρχές και τις αξίες του ελληνικού Έθνους και γενικότερα του ελληνισμού και όπως έλεγε ο ίδιος στη γυναίκα του και στα παιδιά του:<< είστε η μεγαλύτερη αγάπη μου μετά την πατρίδα>>.
Επιμέλεια: Βαγγέλης Κούλης για το Hondos News.