ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΧΗ:
Η μάχη στο Βαλτέτσι, η οποία διήρκησε από τις 12 έως τις 13 Μαΐου του 1821, ήταν μια από τις σημαντικές μάχες της Επανάστασης του 1821, που έλαβε χώρα στην Πελοπόννησο.
Κατ’
αρχήν, στις 25 Μαρτίου του 1821 ξεκίνησε η επανάσταση στην Πελοπόννησο. Μετά
την απελευθέρωση της Καλαμάτας (23 Μαρτίου 1821), οι Έλληνες επαναστάτες πολιόρκησαν στις 31
Μαρτίου του 1821 το κάστρο της Καρύταινας (οικισμός της περιοχής της Γορτυνίας),
αλλά υπέστησαν βαριά ήττα από τους Τούρκους.
Μετά την ήττα αυτή, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αποφάσισε να πολιορκήσει την Τρίπολη, η οποία ήταν εκείνη την εποχή σημαντικό πολιτικό και στρατιωτικό κέντρο της Πελοποννήσου. Έτσι έκανε τα εξής βήματα: α) συνέστησε στη Πιάνα (οικισμός του νομού Αρκαδίας),το πρώτο στρατόπεδο, το οποίο αποσκοπούσε στον αποκλεισμό της Τρίπολης, αλλά οι Τούρκοι το κατέστρεψαν.
Παρ’ αυτές τις αποτυχίες, το σχέδιο του Κολοκοτρώνη έγινε αποδεκτό από τους υπόλοιπους οπλαρχηγούς. Το κλίμα το βελτίωσε, η νίκη των Ελλήνων στη μάχη του Λεβιδίου (οικισμός του νομού Αρκαδίας), στις 14 Απριλίου του 1821. Μετά από αυτό το γεγονός, οι Έλληνες επανασύστησαν το στρατόπεδο της Πιάνας και δημιούργησαν νέα στρατόπεδα στο Βαλτέτσι (οικισμός του νομού Αρκαδίας) και το Χρυσοβίτσι (οικισμός του νομού Αρκαδίας).
Όμως, στις 24 Απριλίου, οι Τούρκοι διέλυσαν το στρατόπεδο του Βαλτετσίου. Μόνο ο Δημήτρης Πλαπούτας κυνήγησε την οπισθοφυλακή τους μέχρι το χωριό Μάκρη (οικισμός του νομού Αρκαδίας). Μετά από αυτή την αποτυχία, ήταν ολοφάνερη η απουσία ενός γενικού αρχηγού της πολιορκίας που θα συντόνιζε τα πολιορκητικά στρατόπεδα. Τελικά, οι Έλληνες επέλεξαν ως αρχιστράτηγο τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.
Την ίδια στιγμή οι Τούρκοι με επικεφαλής τον Κεχαγιά Μπέη, πέρασαν μέσω του Αντιρρίου στην Πάτρα και από εκεί, αφού νίκησαν ορισμένες ελληνικές επαναστατικές δυνάμεις στο Άργος, κατευθύνθηκαν προς την Τρίπολη, με σκοπό να ενισχύσουν την άμυνα της πόλης. Θεώρησαν ότι, θα είχαν καταστείλει την επανάσταση στην Πελοπόννησο.
Η ΜΑΧΗ:
Στις 10 Μαίου του 1821, οι Έλληνες ανακατέλαβαν το Βαλτέτσι. Οι Έλληνες οχύρωσαν την εκκλησία του χωριού και κατασκεύασαν ταμπούρια στους γύρω λόφους.Το στρατόπεδο θα βρισκόταν υπό την αρχηγία του Κυριακούλη Μαυρομιχάλη και τη γενική επίβλεψη είχε ο Κολοκοτρώνης ο οποίος γύριζε σε όλα τα στρατόπεδα της περιοχής φροντίζοντας την κάθε λεπτομέρεια.
Στο πρώτο ταμπούρι, στα ανατολικά, στο Χωματοβούνι,
βρέθηκαν ο Ηλίας και ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης με όλους τους Μανιάτες.
Στο δυτικό ο Μητροπέτροβας, ο Δημήτριος Παπατσώνης και άλλοι
Μεσσήνιοι. Στο βορειοανατολικό ταμπούρι οχυρώθηκαν ο Ηλίας Δ. Φλέσσας και
ο Νικήτας Φλέσσας (αδελφός του Παπαφλέσσα), καθώς και Γορτύνιοι οπλαρχηγοί,
ενώ συμμετείχε και ο Κανέλλος Δεληγιάννης με το δικό του πολεμικό σώμα. Στην
εκκλησία κλείστηκαν οι Μπουραίοι, οι οποίοι ήταν οπλαρχηγοί, ενώ οι σκοποί
στην επάνω Χρέπα των Τρικόρφων θα ειδοποιούσαν, με καπνούς, για την
πορεία του οθωμανικού στρατού.
Τα χαράματα της 12ης Μαίου του 1821, ο Κεχαγιά Μπέης ξεκίνησε από την Τρίπολη με κατεύθυνση προς το Βαλτέτσι με πολυάριθμο στρατό. Είχε ήδη πληροφορηθεί ότι, οι Έλληνες είχαν οχυρωθεί στο Βαλτέτσι και σκόπευε να τους διαλύσει.
Γι’ αυτό έκανε τα εξής βήματα:
α) το σημαντικότερο τμήμα του στρατού του, υπό τον Βαρδουνιώτη Ρουμπή, το έστειλε πρώτο, στα βόρεια του Βαλτετσίου, για να εμποδίσει τυχόν βοήθεια από τα στρατόπεδα της Πιάνας και του Χρυσοβιτσίου και να περικυκλώσει τους Γορτύνιους οπλαρχηγούς
β) έστειλε άλλο δύο σώματα στρατού προς το Καλογεροβούνι, το Φραγκόβρυσο και τους Αραχαμίτες, προς τα νότια του χωριού. Τα σώματα αυτά είχαν σκοπό να βοηθήσουν τον Ρουμπή, αν χρειαζόταν, να εμποδίσει ελληνική βοήθεια από τα Βέρβενα και να αποκόψουν την οδό διαφυγής των υπερασπιστών του Βαλτετσίου.
Γ) το τουρκικό ιππικό πήρε θέση στους Αραχαμίτε
δ) ακολούθησε πέμπτο τμήμα με κανόνια και πολεμοφόδια. Βλέποντας οι Έλληνες επαναστάτες, οι οποίοι βρίσκονταν στην επάνω Χρέπα των Τρικόρφων τους Τούρκους να ξεκινούν από την Τρίπολη και να κατευθύνονται προς το Βαλτέτσι , άναψαν δύο φωτιές, για να ειδοποιήσουν τους υπόλοιπους Έλληνες. Πράγματι, οι Έλληνες τις είδαν και πήγαν στις θέσεις τους, που είχαν ορίσει οι οπλαρχηγοί και ήταν έτοιμοι για τη μάχη.
Οι Τούρκοι άρχισαν, με επικεφαλής τον Ρουμπή, την επίθεση, προσπαθώντας να περικυκλώσει τον ανατολικό και βορειοανατολικό προμαχώνα. Τότε κατέφθασε ο Κολοκοτρώνης, αφού ειδοποιήθηκε, και έβαλλε εναντίον του Ρουμπή, από ένα ύψωμα στα βόρεια του χωριού, καλώντας σε βοήθεια τον Δημήτρη Πλαπούτα στην Πιάνα.
Όταν έφτασε ο Πλαπούτας από τα βορειοανατολικά, ο Ρουμπής, που βρέθηκε πλέον περικυκλωμένος, ζήτησε ενίσχυση από τον Κεχαγιά Μπέη. Εκείνος έστειλε Τούρκους από το Καλογεροβούνι για να επιτεθούν στο ταμπούρι των Μανιατών, για να ανακουφίσει έτσι τον Ρουμπή. Όταν αποκρούστηκε και εκείνη η προσπάθεια, ο Ρουμπής έβαλε κανόνια να χτυπήσουν τον κεντρικό προμαχώνα, εγχείρημα που απέτυχε οικτρά λόγω του ανώμαλου εδάφους. Η μάχη φαινόνταν άνιση.
Ο Μητροπέτροβας, ο οποίος ήταν 76 ετών, αντιστεκόταν με πείσμα και ο Κολοκοτρώνης, του φώναξε από ένα ύψωμα, που βρισκόταν, << Βάστα γέρο Πέτροβα>>, για να τον εμψυχώσει. Εδώ αξίζει να τονίσουμε, ότι ο Μητροπέτροβας παρά την προχωρημένη ηλικία του, ήταν πολύ καλός σκοπευτής και είχε σκοτώσει πολλούς Τούρκους σ’ αυτή τη μάχη. Ο Κολοκοτρώνης κατάφερε να σπάσει το κλοιό των Τούρκων και ανεφοδίασε τους Έλληνες, οι οποίοι βρίσκονταν στα ταμπούρια.
Η μάχη συνεχίστηκε μέχρι αργά τη νύχτα, χωρίς να υποχωρεί καμία πλευρά. Τα μεσάνυχτα έφτασαν στο Καλογεροβούνι Έλληνες αγωνιστές από τα Βέρβενα και τα ξημερώματα άλλοι 400. Το πρωί της 13ης Μαΐου, οι Τούρκοι ξεκίνησαν νέα επίθεση, χρησιμοποιώντας πάλι τα κανόνια τους, ξανά χωρίς επιτυχία.
Μετά από 23 ώρες μάχης ο Κεχαγιά Μπέης διέταξε υποχώρηση, επειδή έβλεπε να έρχονταν ενισχύσεις για τους Έλληνες με επικεφαλής το Νικηταρά και τον Ιωάννη (Γενναίο) Κολοκοτρώνη, ο οποίος ήταν γιος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Βλέποντας, οι Έλληνες, οι οποίοι βρίσκονταν στα ταμπούρια, την υποχώρηση των Τούρκων, βγήκαν από τα ταμπούρια τους και άρχισαν να τους καταδιώκουν. Εκείνος, ο οποίος τους καταδίωξε σφόδρα ήταν ο Δημήτριος Πλαπούτας και το πολεμικό του σώμα.
Μάλιστα, οι Τούρκοι, για να γλυτώσουν από τους Έλληνες, πετούσαν τα όπλα τους, τα οποία ήταν φτιαγμένα από χρυσό και άλλα πολύτιμα αντικείμενα, ώστε να τα βλέπουν οι Έλληνες, να σταματούν την καταδίωξη και να τα παίρνουν. Βέβαια, ο Δημήτριος Πλαπούτας συνέχισε την καταδίωξη των Τούρκων μέχρι τα πρόθυρα της Τρίπολης. Σε κάποια στιγμή φώναξε στους άνδρες του:<< Γυρίστε πίσω, να σκοτώσουμε και ταχιά>>. Οι Τούρκοι μπήκαν στην Τρίπολη και σώθηκαν. Οι Τούρκοι είχαν 514 νεκρούς και πάνω από 635 τραυματίες.
Η μάχη στο Βαλτέτσι είναι πολύ σημαντική, επειδή αποτελεί τη πρώτη μεγάλη στρατιωτική επιτυχία των Ελλήνων επαναστατών, οι οποίοι πολέμησαν για πρώτη φορά με βάση ενός οργανωμένου πολεμικού σχεδίου υπό τις διαταγές του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη. Επιπλέον, άνοιξε ο δρόμος για την κατάληψη της Τρίπολης και οι Τούρκοι κατάλαβαν ότι αυτή η επανάσταση δεν είναι μόνο μια απλή εξέγερση των Ελλήνων, αλλά κάτι πιο σημαντικό.
ΛΑΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ:
Όσον αφορά τη νίκη των Ελλήνων στη μάχη στο Βαλτέτσι, είχε αντίκτυπο και στη λαϊκή παράδοση.
ΤΡΑΓΟΥΔΙ: << ΣΤΙΣ 11, ΣΤΙΣ 12, ΣΤΙΣ 13 ΤΟΥ ΜΑΗ>>.
ΣΤΙΧΟΙ:
Στις έντεκα στις δώδεκα στις δεκατρείς του Μάη,
οι Τούρκοι ξεκινήσανε να πάνε στο Βαλτέτσι.
Κολοκοτρώνης φώναξε από το Ρεζενίκο,
γυρίστε πίσω μπέηδες Βαλτέτσι δεν πατιέται.
Έχει ταμπούρια δυνατά έχει και παλικάρια
έχει τον Μητροπέτροβα τους μαυρομιχαλαίους έχει
και το συγκρότημα τους Κολοκοτρωναίους ...!!!!
Επιμέλεια: Βαγγέλης Κούλης για το Hondos News