Συνέντευξη για τα γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης κατά την
περίοδο 1823-1825, παραχώρησε στο Hondos
News
και τους Θανάση Χόντο, Σωτήρη Σουχλέρη και Βαγγέλη Κούλη, ο κ. Γιώργος
Πραχαλιάς που αποτελεί τακτικό μέλος της Εταιρείας Πελοποννησιακών Σπουδών.
Τον ευχαριστούμε θερμά για την όμορφη αυτή συζήτηση, στην οποία έγιναν γνωστά αρκετά γεγονότα αυτής της περιόδου και του ευχόμαστε υγεία και επιτυχίες σε όλους τους τομείς.
Ακολουθούν οι σημαντικότερες απαντήσεις από το Α' μέρος της συνέντευξης, ολόκληρη τη συνέντευξη μπορείτε να την παρακολουθήσετε πατώντας εδώ
Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου
1)Για ποιον λόγο οργανώθηκε αυτή η Εθνοσυνέλευση και πως διεξήχθη;
Ήταν προφανής ανάγκη να αντικατασταθούν οι μέχρι τότε τοπικές διοικήσεις που υπήρχαν σε Πελοπόννησο, Ρούμελη και τα Νησιά, από μια κεντρική διοίκηση της χώρας. Είχε προηγηθεί η Άλωση της Τριπολιτσάς, τα περισσότερα περιφερειακά κάστρα του Μοριά είχαν πέσει εκτός από την Πάτρα οπότε ο Μοριάς ήταν ελεύθερος.Έπρεπε οι τοπικές διοικήσεις δηλαδή η Πελοποννησιακή Γερουσία, οι διοικήσεις Ανατολικής και Δυτικής Χέρσου Ελλάδας στη Ρούμελη, αλλά και τα Νησιά του Αργοσαρωνικού που ήταν ελεύθερα έχοντας και αυτά τη δική τους διοίκηση, να αντικατασταθούν από μια ενιαία Κρατική Υπόσταση.
2) Γιατί αποφασίστηκε να ξεκινήσει από την Πιάδα η Εθνοσυνέλευση;
Είναι λάθη που έγιναν από την πτέρυγα των Στρατιωτικών και των Φιλικών. Για λόγους διασύνδεσης με το Αρχαίο Ελληνικό παρελθόν της χώρας, επιλέχτηκε ο χώρος του Άργους, έγινε μια λειτουργία στον Αγ. Ιωάννη, εκφωνήθηκε ένας πανηγυρικός λόγος και στη συνέχεια θέλησαν να αποσυρθούν από το Αρχαίο Θέατρο του Άργους που είχε προγραμματιστεί να γίνει η Εθνοσυνέλευση και επιλέχτηκε το μικρό χωριό της Πιάδας.
Ήταν μια κίνηση καλής θέλησης του Υψηλάντη. Αν είχε γίνει στα περίχωρα της Τριπολιτσάς ή μέσα στο Άργος, παρά το γεγονός ότι υπερτερούσαν οι εκπρόσωποι του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και του Θεόδωρου Νέγρη, θα ήταν ενδεχομένως άλλη η πίεση και η πολιτική και το καθεστώς πάνω στο οποίο θα γινόταν η Εθνοσυνέλευση.
3)Ποιοι συμμετείχαν σε αυτή την Εθνοσυνέλευση;
Τους συμμετέχοντες στην Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου, μπορούμε να τους διακρίνουμε σε τέσσερις κλάσεις και αφορούσαν τα τέσσερα γεωγραφικά διαμερίσματα που συμμετείχαν στην Εθνοσυνέλευση.
Η μια κλάση ήταν της Πελοποννήσου που συμμετείχαν οι Πελοποννήσιοι με 10 παραστάσεις πληρεξουσίους, οι δύο κλάσεις της Ρούμελης, η Ανατολική και Δυτική που υπερτερούσαν συντριπτικά, 23 πληρεξούσιους και 13 η άλλη μαζί με τον Άρειο Πάγο, η Τέταρτη κλάση, ήταν των Νησιωτών όπου και εδώ είχαμε 10 πληρεξούσιους που συμμετείχαν στην Εθνοσυνέλευση, υπήρχε και άλλος ένας που εκπροσωπούσε την Αλβανία, ήταν καθαρά για τυπικούς λόγους, λόγους αβροφροσύνης και τίποτε παραπάνω.
4)Τι αποφασίστηκε σε αυτή την Εθνοσυνέλευση;
Είχαμε ουσιαστικά το προσωρινό πολίτευμα που είναι ο Προπομπός της Ελληνικής συνταγματικής τάξης, το είχε συντάξει ο Ιταλός Συνταγματολόγος Γκαλίνα τον οποίο είχαν προσκαλέσει ο Μαυροκορδάτος με τον Νέγρη, οι όποιοι έβαλαν μαζί με μια δική τους ομάδα, κάποιες φιλελεύθερες πινελιές στο σύνταγμα.
Ο τρόπος διοίκησης που εισάγονταν στην χώρα, ήταν κατά τα πρότυπα των σύγχρονων κρατών και ήταν με εξαιρετικά νεφελώδη τρόπο, κάτι που βόλευε τον Μαυροκορδάτο και τον Νέγρη για τις περαιτέρω πολιτικές τους ενέργειες.
Εισήχθη το νέο σύστημα απονομής δικαιοσύνης που διέφερε ριζικά από το σύστημα απονομής δικαιοσύνης που υπήρχε επί τουρκοκρατίας, κατοχυρώνεται συνταγματικά με το προσωρινό πολίτευμα, τα δικαστήρια και ο προπομπός ακόμη και του ελεγκτικού συνεδρίου, που είναι ένα από τα τρία ανώτατα δικαστήρια της χώρας, εισάγονταν η σημαία και η έδρα του κράτους που αποφασίστηκε να είναι η Κόρινθος.
Η Μάχη στο Πέτα:
1) Ποιο ήταν το ιστορικό πλαίσιο, το οποίο προηγήθηκε πριν από τη μάχη στο Πέτα;
Το ιστορικό πλαίσιο το διακρίνουμε σε δύο βασικούς πυλώνες: το πολιτικό και το στρατιωτικό. Όσον αφορά το στρατιωτικό, ο Αλή πασάς είχε ηττηθεί από τον Χουρσίτ Πασά και έπρεπε να κατέβει στην Πελοπόννησο, για να συντρίψει τις επαναστατικές δυνάμεις.
Όσον αφορά το πολιτικό σκέλος, το οποίο είναι και το πιο σημαντικό. Εκείνη την περίοδο, στην Πελοπόννησο η πολιτική ηγεσία έχει υπονομεύσει το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Ο Ιωάννης Κωλέττης, είπε του Κολοκοτρώνη να εγκαταλείψει την πολιορκία της Πάτρας, κάτι που ο Κολοκοτρώνης δε του το συγχώρησε ποτέ και παρ’ ολίγο να οδηγηθούμε σε σύγκρουση.
Αντίθετα στο Μεσολόγγι βρίσκεται ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο οποίος πολιτικά είναι κυρίαρχος και ήθελε να έχει κυρίαρχο ρόλο στον στρατιωτικό τομέα. Γι’ αυτό το λόγο, αυτοανακηρύσσεται στρατάρχης και επιδίωκε μια μεγάλη νίκη, με σκοπό να εξομοιωθεί στρατιωτικά με το Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και το Δημήτριο Υψηλάντη.
Αποφασίζει λοιπόν να αναμετρηθεί με τους Τούρκους στο Πέτα μ’ ένα μικρό πολεμικό σώμα, το οποίο το είχε χωρίσει στα εξής μέρη: το πρώτο μέρος με τους Έλληνες επαναστάτες και επικεφαλείς τους τοπικούς καπεταναίους και το δεύτερο μ’ ένα τάγμα φιλελλήνων, επειδή επιθυμούσε τη συγκρότηση τακτικού στρατού με τη συνδρομή των ξένων δυνάμεων.
2) Ποιοι ήταν οι δύο αντιμαχόμενοι στρατοί, ποιοι ήταν οι επικεφαλείς τους και ποια στρατηγική ακολούθησαν;
Επικεφαλείς των ελληνικών επαναστατικών δυνάμεων, ήταν ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ο Μάρκος Μπότσαρης, τον οποίο μάλιστα έστειλε με 1.200 άντρες να ενισχύσει το Σούλι και επί της ουσίας διαίρεσε το στράτευμα. Όμως, ο Μπότσαρης είχε ηττηθεί.
Επιπλέον, συμμετέχει το Τάγμα Φιλελλήνων με επικεφαλής τον Γερμανό στρατηγό φιλέλληνα τον Νόρμαν και το Γάλλο στρατηγό Βουτιέ. Επιπρόσθετα, από ελληνικής πλευράς συμμετέχει ο Βόβας Μπακόλας. Επικεφαλής των Οθωμανών Τούρκων, ήταν ο Ρεσίτ Πασάς ( ο Κιουταχής).
Όσον αφορά τη στρατηγική, την οποία ακολούθησαν οι δύο στρατοί, οι Οθωμανοί Τούρκοι περικύκλωσαν με πεζικό, ιππικό και πυροβολικό τους Έλληνες, ενώ οι Έλληνες πολέμησαν με βάση τα ταμπούρια τους και ακολούθησαν την τακτική του ανταρτοπόλεμου.
3) Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της μάχης και ποιες ήταν οι συνέπειες της;
Οι Έλληνες υπέστησαν μια πανωλεθρία. Ήταν η πιο βαριά στρατιωτική ήττα, που υπέστησαν οι Έλληνες καθ’ όλη τη διάρκεια της επανάστασης. Τη μεγαλύτερη ευθύνη φέρει ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, αλλά και ο Βόβας Μπακόλας, ο οποίος κατηγορήθηκε ότι αποσύρθηκε από τη μάχη, έχοντας κάνει συμφωνία με τους Τούρκους. Τα αποτελέσματα της ήττας στη Μάχη του Πέτα ήταν τα εξής: ο Κιουταχής κινήθηκε προς το Μεσολόγγι, για να το πολιορκήσει και ότι κατέρρευσε το αφήγημα του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου για τη συγκρότηση τακτικού στρατού.
Μάχη των Δερβενακίων
1)Πως αποφάσισε ο Δράμαλης να πάει στα Δερβενάκια;
Ο Δράμαλης μπήκε στον Μοριά πιστεύοντας πως θα ήταν μια πολύ εύκολη στρατιωτική επιχείρηση, διότι οι πάντες κατέρρεαν. Και στην Ρούμελη αλλά και στον Μοριά δεν στάθηκε να πολεμήσει κανείς, η κυβέρνηση ετοιμάστηκε να μπει σε πλοία για να διαφύγει.
Ο Κολοκοτρώνης στάθηκε να πολεμήσει με ελάχιστους καπεταναίους, όχι με όλους. Εφάρμοσε την τακτική της καμένης γης, ένα σχέδιο εφελκυσμού, όπως λέμε στην στρατιωτική τέχνη, των μεγάλων τουρκικών δυνάμεων, εντός της λεκάνης του αργολικού κάμπου, κατέκαψε τα πάντα, όλο το σύστημα τροφοδοσίας από επιτόπια μέσα που θα μπορούσαν να συνδράμουν την τεράστια στρατιά του Δράμαλη. Κόρινθο, μετά από παραίνεση επιτελάρχη του.
2)Ποιοι οπλαρχηγοί συμμετείχαν στην μάχη;
Πάλι υπεισέρχεται η πολιτική θεώρηση στην στρατιωτική αντιμετώπιση του εχθρού. Για πολικούς πιστεύω λόγους δεν εισακούστηκε το σχέδιο του Γέρου να πιάσουν τα Δερβενάκια, από τους ισχυρούς καπεταναίους.
Θεωρούσαν πως ο Δράμαλης θα κινηθεί προς Τριπολιτσά και για λόγους πολιτικής πίστευαν ότι θα έπρεπε να κρατηθεί η πόλη πάση θυσία. Στο πλευρό του Γέρου, στάθηκε ο Δημήτριος Υψηλάντης, ως πληρεξούσιος της Φιλικής Εταιρίας, ο ανιψιός του ο Νικηταράς, ο Πλαπούτας, ο Γρηγόριος Δικαίος και αρκετοί άλλοι καπεταναίοι με μικρότερα στρατιωτικά σώματα. Συνολικά ήταν ένα σώματα κοντά στους 3.000 άνδρες, μικροσκοπικό μπροστά στους 30.000 του Δράμαλη.
3)Πόσες ήταν οι απώλειες εκατέρωθεν;
Οι Τούρκοι σε έμψυχο δυναμικό έχασαν περίπου, την πρώτη μέρα, 3-3.500 άνδρες μέσα στην στενωπό της διάβαση των Δερβανακίου, η οποία ορίζεται από τα δύο βουνά την Παναγόρα και το Αριλόβουνο. Εάν συνυπολογίσουμε και τις απώλειες στο Αγιονόρι οι Τούρκοι έχασαν συνολικά για πάνω 5.500 νεκρούς.
Αλλά έχασαν πολύ περισσότερα σε λάφυρα, που παράτησαν πανικόβλητοι και έντρομοι. Εγκατέλειψαν απίστευτο υλικό, λάφυρα μυθικής αξίας, ζώα, θησαυρούς, σημαίες και πολεμοφόδια.
Οι απώλειες των Ελλήνων ήσαν μηδαμινές δεν ξεπέρασαν τους 130 με 150 άνδρες, συμπεριλαμβανομένων των τραυματιών. Αντιλαμβάνεστε την διαφορά. Να σημειώσουμε κάτι πως εάν είχαν σταθεί μαζί με τον Κολοκοτρώνη ελάχιστοι παραπάνω καπεταναίοι , η καταστροφή θα ήταν ίσως ολοκληρωτική. Ούτως ή άλλως συγκαταλέγεται σε μια απ’ τις μεγαλύτερες καταστροφές στην παγκόσμια ιστορία.Το συνέδριο της Βερόνας:
1) Ποιες από τις Μεγάλες Δυνάμεις συμμετείχαν και ποιοι ήταν οι εκπρόσωποι τους και ποια ήταν τα θέματα, τα οποία συζήτησαν;
Στο συνέδριο της Βερόνας συμμετείχαν όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις, που είχαν συγκροτήσει την Ιερή Συμμαχία το 1815, δηλαδή συμμετείχαν η Αγγλία, η Γαλλία, η Ρωσία, η Αυστρία και η Πρωσία. Τη Ρωσία εκπροσώπησε ο ίδιος ο τσάρος Αλέξανδρος, την Αυστρία ο ίδιος ο καγκελάριος Μέττερνιχ, τη Γαλλίαο υπουργός Εξωτερικών της Ματιέ ντε Μονμορανσύ-Λαβάλκαι ο διπλωμάτης Φρανσουά- Ρενέ ντε Σατωμπριάν, την Αγγλία εκπροσώπησε ο Άρθουρ Γουέλσλευ και τη Πρωσία οι Καρλ Άουγκουστ φον Χάρντενμπεργκ και Κρίστιαν Γκύντερ φον Μπέρνστροφ.
Τα θέματα, τα οποία συζήτησαν ήταν τα εξής: α) η εξέγερση των δημοκρατικών στην Ισπανία, β) οι εμφύλιες συγκρούσεις, που έλαβαν χώρα στην Ιταλία ανάμεσα στα τοπικά βασίλεια και γ) η ελληνική επανάσταση ή αλλιώς όπως το ονόμασε ο Ιωάννης Καποδίστριας (ο οποίος συμμετείχε στο συνέδριο), Ανατολικό Ζήτημα, όπου ουσιαστικά τέθηκε για πρώτη φορά η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.2) Ποιο ήταν το παρασκήνιο του Συνεδρίου της Βερόνας;
Το παρασκήνιο είναι έντονο από ελληνικής πλευράς. Ο καγκελάριος της Αυστρίας Μέττερνιχ, δεν αντιλήφθηκε την '' παγίδα'', την οποία του είχε στήσει ο Ιωάννης Καποδίστριας τα δύο τελευταία χρόνια. Κατ' αρχήν, έχει προηγηθεί η άλωση της Τρίπολης και η καταστροφή των Οθωμανικών Δυνάμεων υπό την ηγεσία του Δράμαλη Πασά στα Δερβενάκια. Μ’ αυτό τον τρόπο, έχει εδραιωθεί η επανάσταση.
Ήταν ένας αριστοτεχνικός τρόπος, όπου οι Έλληνες έθεσαν προς τις Μεγάλες Δυνάμεις τα εξής: όποιες συζητήσεις και αν γινόταν ανάμεσα στις Μεγάλες Δυνάμεις και την Οθωμανική Αυτοκρατορία, έπρεπε να είναι παρόντες και Έλληνες εκπρόσωποι της επανάστασης. Μ’ αυτό τον τρόπο, η ελληνική κυβέρνηση έθεσε θέμα παρουσίας της στο συνέδριο και ουσιαστικά αυτό σήμαινε αναγνώριση της υπόστασης του ελληνικού κράτους. Ήταν ένας πολύ καλός διπλωματικός ελιγμός.
3) Συμμετείχε ελληνική αντιπροσωπεία της Επανάστασης και ποιοι ήταν οι επικεφαλείς της;
Συμμετείχε ελληνική αντιπροσωπεία. Εκτός από τον Ιωάννη Καποδίστρια και τον Ανδρέα Μεταξά, συμμετείχε και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός και ένας από τους γιους του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης, οι οποίοι παρείχαν σημαντική βοήθεια.
Πιο συγκεκριμένα: ο Παλαιών Πατρών Γερμανός πήγε στον Πάπα, όπου του ζήτησε στήριξη για την επανάσταση και του έθεσε το ζήτημα της ένωσης των δύο Εκκλησιών, οι οποίες είχαν χωριστεί με το σχίσμα του 1054.4) Τι ζήτησαν οι Έλληνες αντιπρόσωποι;
Οι Έλληνες αντιπρόσωποι ζήτησαν από τις Μεγάλες Δυνάμεις την αναγνώριση της διπλωματικής υπόστασης της ελληνικής επανάστασης. Είχαν πολλά πλεονεκτήματα πάνω σ’ αυτό, όπως η απελευθέρωση της Τρίπολης και η νίκη στη μάχη των Δερβενακίων.
5) Ποια ήταν η τελική απόφαση, η οποία λήφθηκε από τις Μεγάλες Δυνάμεις;
Οι Μεγάλες Δυνάμεις έμειναν ουδέτερες προς την ελληνική επανάσταση. Βέβαια, καταδίκασαν σύσσωμοι την ελληνική επανάσταση, αλλά δε προσέφεραν στρατιωτική βοήθεια στους Οθωμανούς Τούρκους, το οποίο ήθελε ο καγκελάριος της Αυστρίας ο Μέττερνιχ.
Αυτό ήταν μια μεγάλη διπλωματική επιτυχία του Ιωάννη Καποδίστρια, ο οποίος κατάφερε να επηρεάσει τον τσάρο της Ρωσίας και τον υπουργό εξωτερικών της τον Νέσλο. Μ’ αυτό τον τρόπο, οι Μεγάλε Δυνάμεις έμειναν ουδέτερες.
Κατάληψη Παλαμηδίου-Ναυπλίου:
1)Ποιος πήρε την απόφαση να καταληφθεί, το 1821 δεν είχε πέσει το Ναύπλιο;
Οποιαδήποτε κατάληψη χωρίς το Παλαμήδι, ένα εκ των δύο κάστρων τις περιοχής, δεν είχε κανένα νόημα. Το να καταλάβουμε τον οικισμό χωρίς το κάστρο δεν σημαίνει τίποτα. Το Δεκέμβριο του '21 που επιχειρήθηκε να καταληφθεί, τα αποτελέσματα ήταν καταστροφικά για τους Έλληνες διότι δεν είχε συγκροτηθεί η πολιορκία σωστά και δεν άκουσαν τον Κολοκοτρώνη, για άλλη μια φορά.
Εκείνη την εποχή ήταν ο βασικός λιμένας της ανατολικής Πελοποννήσου, απ’ όπου περνούσαν οι ενισχύσεις των Τούρκων αλλά και του Ελληνικού στόλου από την Ύδρα και της Σπέτσες. Οι Έλληνες κατείχαν το Ναύπλιο μέχρι τα περίχωρα αλλά χωρίς το Παλαμήδι ήταν γράμμα κενό, γιατί εάν δεν έπεφτε δεν θα ήταν καθολική η επικράτηση στον Μοριά. Είναι τεράστιας σημασίας η προβολή της ισχύς του Παλαμηδίου προς τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.2)Πόσο διήρκησε η πολιορκία και πώς έπεσε το Παλαμήδι;
Επί μακρών έχουμε φτάσει στον Νοέμβριο του 1822, 4 μήνες μετά τα Δερβενάκια και ακόμα να πέσει, αντιλαμβανόμαστε την ισχύ του, μιλάμε για στρατιωτικό οχυρό όχι για απλό κάστρο. Εδώ επικράτησε για άλλη μια φορά η σύλληψη του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη για σφιχτή πολιορκία, συστηματική διαρκή μεθοδική, που είχε ως αποτέλεσμα να λιμοκτονούν οι έγκλειστοι του οχυρού.
Κάποια στιγμή θα έπεφτε και αυτή ήρθε, όταν την νύκτα της 29ης προς 30ης Νοεμβρίου έγινε η καθοριστική επιχείρηση με πρωτοβουλία του Στάικου Σταϊκόπουλου, του λαμπρού αυτού καπετάνιου της επανάστασης.Αυτό ήταν το Α΄μέρος της συνέντευξης, θα ακολουθήσει και το Β' μέρος σε λίγες ημέρες μείνετε συντονισμένοι!